Мустаев Баҳром Баҳодировичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
 

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ўзбек миллий боғи меъморий дастурини яратишнинг илмий-назарий ва лойиҳавий асосларини такомиллаштириш», 18.00.01–Архитектура назарияси ва тарихи. Архитектура ёдгорликларини таъмирлаш ва тиклаш (архитектура).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2018.1.PhD/А9.
Илмий раҳбар: Уралов Ахтам Синдарович, архитектура доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат архитектура-қурилиш институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент архитектура-қурилиш институти, DSc.27.06.2017.А.11.02.
Расмий оппонентлар: Салимов Орифжон Муслимович, архитектура доктори, профессор; Мухамеджанов Қобилжон Ҳожимурадович, архитектура номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Миллий рассомлик ва дизайн институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Ўзбекистонда боғ-парк санъатининг шаклла¬ниш асосларини такомиллаштириш ва ўзига хос хусусиятларини аниқлаш ҳамда ўзбек миллий боғини яратишнинг меъморий дастурини ишлаб чиқиш ва лойиҳавий таклифлар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Ўзбекистон анъанавий боғ-парк санъатининг илдизлари қадимий Эронда кенг қўлланилган “чорбоғ” усулига бориб тақалиши, кейинчалик бу усул такомиллаштирилиб, “чорбоғ-хиёбон”, “ҳовуз-хиёбон” ва “чорчинор” усулларида ривожланганлиги аниқланган;
Ўзбекистон анъанавий боғ-парк санъатига хос бўлган композицион марказнинг эмбриони ҳовуз эканлиги, боғ кўшки ва ҳовузнинг ҳандасавий параметрлари бир-бирига уйғун тарзда режаланганлиги аниқланган;
ўзбек миллий боғини яратишнинг меъморий дастури ва унинг асосий тамойиллари, жумладан тарҳий ечими, архитектураси, кўкаламзорлаштириш усуллари, функционал зоналаштириш йўллари, боғ объектларининг назарий дизайн ечимлари асос¬ланган;
анъанавий боғларнинг меъморий-режавий ечимини ва таркибидаги элементларнинг визуал кўринишини яққол тасаввур қилиш самарадорлигини иккинчи ошённи қўллаш орқали ошириш мумкинлиги аниқланган;
ўзбек миллий боғининг атрибутларига хос хусусиятлар (ҳовуз, чархпалак, айвон, пешайвон, кайвон, шийпон, чодир, ўтов, фаввора, шарша¬ра, шалола, кўшклар тарзидаги кўп функцияли маданият ва маърифат саройи, тасвирий санъат асарлари, миллий либослар, кўргазмалар зали, мил¬лий фольклор эстрадаси, миллий ўйинлар майдончаси, миллий чойхоналар, чор¬поя-лар, хонтахталар, топиар майдончаси, чорчинор майдончаси) ва семан¬ти¬ка¬сига хос хусусиятлар (боғнинг мафкуравий, ғоявий фалсафий ва романтик ўзига хослиги, кишини ҳис-ҳаяжон ва мушоҳадаларга тортиш даражаси ҳамда таркибидаги меъморий-ландшафт ечимлари) аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ўзбек миллий боғи¬нинг меъморий дастурини яратишнинг илмий-назарий ва лойиҳавий асосла¬ри¬ни такомиллаштириш тадқиқоти бўйича олинган илмий натижалар асосида:
Темурийлар даври боғларини қайта тиклаш бўйича тавсиялар ҳамда республикамиздаги меъморий обидалар атрофини ландшафт ташкиллашти¬риш, кўкаламлаштириш ва ободонлаштиришда ўзбек миллий боғи структурасидан фойдаланиш юзасидан ишлаб чиқилган лойиҳавий таклифлар амалиётда қўлланилган (Ўзбекистон Республикаси Маданият вазирлиги "Маданий мерос объектларини муҳофаза қилиш ва улардан фойдаланиш илмий-ишлаб чиқариш бош бошқармасининг 2019 йил 18 январдаги 01-01/44-сон маълумотномаси). Илмий натижаларнинг қўлланилиши Ўрта Осиё боғ-истироҳатчилик санъатини лойиҳалаш ва яратиш жараёни орқали ўзбек миллий боғини қайта тиклаш имкониятини яратган;
ўзбек миллий боғини яратишнинг меъморий Дастури ва График-альбом шаклидаги илмий-амалий ва лойиҳавий таклифлар амалиётга жорий этиш учун қабул қилинган (Ўзбекистон Республикаси Инновацион ривожланиш вазирлигининг 2019 йил 7 февралдаги 06-15/724-сон маълумотномаси). Инновацион илмий-лойиҳавий таклифларнинг қўлланилиши Ўрта Осиё боғ-истироҳатчилик санъатида ўзбек миллий боғини меъморий лойиҳалаш ва яратиш орқали Темурийлар даври анъанавий боғларини қайта тиклаш учун имконият яратган;
Самарқанд вилоятидаги Дарғом ва Булунғур каналлари ён атрофида аҳолининг дам олиши ва туризмни ривожлантириш мақсадида миллий анъаналаримизни қайта тиклашга қаратилган боғларни лойиҳалаш таклифларидан амалиётда фойдаланилган (Самарқанд вилояти архитектура ва қурилиш бош бошқармасининг 2019 йил 15 январдаги 01-57-сон маълумотномаси). Мазкур натижанинг амалиётга татбиқ этилиши нафақат шаҳар ҳудудларида балки туманларда ҳам миллий меъморчилик анъаналари асосида боғ яратишнинг самарали йўналишларини белгилаб берган.