Кайпназарова Мийрихан Калмуратовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража берилган фан тармоғи номи): «Қорақалпоқ тилининг шимолий шеваси касбий лексикасининг лингвогеографик тадқиқи», 10.00.03–Қорақалпоқ тили (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.2.PhD/Fil200.
Илмий раҳбар: Ибрагимов Юлдаш Маткаримович, филология фанлари доктори.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Нукус давлат педагогика институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Қорақалпоқ давлат университети, DSc.27.06.2017.Fil.20.01.
Расмий оппонентлар: Қудайбергенов Мамбеткерим Сарсенбаевич, филология фанлари доктори, профессор; Диланов Бекмурза Гулимбетович, филология фанлари номзоди.
Етакчи ташкилот номи: Самарқанд давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: қорақалпоқ тили шимолий шевасидаги деҳқончилик, чорвачилик, балиқчилик касби билан боғлиқ сўзларнинг лексик-семантик табиатини диалектологик йўналишда лингвогеографик ареаллари тавсифини очиб бериш, уларнинг этномаданий, социолингвистик сабабларини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
диалектал касбга оид лексиканинг адабий тилдаги муқобиллари билан фарқлари лингвогеографик жиҳатдан изоҳланиб, лингвоареал ҳудудларда (диалектал) турли вариантларда қўлланилиши диалектологик харитада изоглоссик белгилар асосида кўрсатилган;
миллий адабий тил меъёрларини диалектал лексика асосида тараққий эттириш мумкинлиги аниқланиб, уларни чет тиллардан олинадиган ўзлашмалар ўрнида қўллаш имкониятларини кўриб чиқиш таклиф қилинган;
қорақалпоқ тилининг шимолий шевасидаги касбий сўзларнинг халқ оғзаки сўзлашув нутқига хослиги, уларнинг  номинатив атамага эга бўлиши билан бирга метафоралашиш ҳолатлари кўзатилган;
касбий фаолиятнинг янги технология ва техник воситалар билан таъминланиши туфайли айрим касбга оид диалектал сўзлар қўлланилишда сустлашиши ёки архаиклашиши аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Қорақалпоқ тилининг шимолий шеваси касбий лексикасини тадқиқ этиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
диалектал касбий сўзларнинг ижтимоий-иқтисодий асосларига доир хулосаларидан Қорақалпоғистон Республикаси Статистика бошқармасининг Қишлоқ хўжалиги ва экология статистикаси бўлими ҳужжатларидаги деҳқончилик, чорвачилик, балиқчилик касбига оид терминларни орфографик жиҳатдан имло хатоларсиз, саводли ёзишда фойдаланилган (Қорақалпоғистон Республикаси Статистика бошқармасининг 2018 йил 8 ноябрдаги 01/1-09-10/2-1826-сон маълумотномаси). Натижада Қорақалпоғистон Республикаси Статистика бошқармасининг Қишлоқ хўжалиги ва экология статистикаси бўлимида тайёрланадиган ижтимоий-иқтисодий ҳодисалар, жараёнлар ва уларнинг натижалари тўғрисидаги стастистик ахборотларни йиғиш, қайта ишлаш, умумлаштириш, таҳлил қилиш ва нашр этиш чора-тадбирлар режаларига боғлиқ статистик  маълумотлар тайёрлашда ҳужжатларнинг адабий тил нормаларига мос олиб борилиши ва тўғри ёзилишига эришилган;
диалектал касбий сўзларнинг тарихий этимологиясига оид таҳлилий хулосаларидан Бердақ миллий музейида ташкил этилган кўргазмани тайёрлашда фойдаланилган (Қорақалпоғистон Республикаси Маданият вазирлигининг 2018 йил 26 сентябрдаги 4-04/1750-сон маълумотномаси). Бу музейда ташкил қилинган халқ ижодиёти бўйича маънавият дарсларини ўтказишда, саёҳат давомида маълумотларни тўлдиришда, маърузалар тайёрлашда, ўқувчиларнинг ёзма ва оғзаки сўзлашув тилида учрайдиган диалектал нуқсонларни бартараф этишда ижобий натижалар берган;
қорақалпоқ халқининг миллий маданий мероси, ҳаёт тажрибалари ва касби билан боғлиқ лексик бирикмаларнинг шевалардаги қўлланилиш хусусиятлари, касбий диалектал атамаларнинг номланишга доир материаллардан Қорақалпоғистон телевидениесида «Ассалам Қарақалпақстан!», «Сөз гәўҳары» каби кўрсатувларида, «Тилге итибар, елге итибар», «Миллет ҳәм мәнаўият», «Қайырлы таң» номли радиоэшиттиришларини тайёрлашда фойдаланилган (Қорақалпоғистон Республикаси телерадиокомпаниясининг 2018 йил 20 июлдаги 01-02/348-сон маълумотномаси). Касбий лексик бирикмалар билан боғлиқ лингвомаданий маълумотлар ва лингвогеографик материалларнинг кенг оммалаштирилиши натижасида кўрсавтув ва эшиттиришларнинг маърифий аҳамиятини оширишга эришилган.