Равшанов Алиқул Худойбердиевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Нозогеографик вазиятнинг ҳудудий хусусиятлари (Самарқанд ва Навоий вилоятлари мисолида)», 11.00.02–Иқтисодий ва ижтимоий география (география фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В.2019.4.PhD/Gr31
Илмий раҳбар: Комилова Нилуфар Қаршибоевна, география фанлари доктори.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Самарқанд давлат университети, DSc.30.05.2018.G.02.07.
Расмий оппонентлар: Сафаров Баходир Шахриёрович, иқтисодиёт фанлари доктори; Мухаммедов Одил Лапасович, география фанлари номзоди.
Етакчи ташкилот: Қорақалпоқ давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий-амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: аҳоли касалликларининг ҳудудий таркиби ва нозогеографик вазиятга географик омиллар таъсирини баҳолаш орқали Самарқанд ва Навоий вилоятларида тиббий географик вазиятларни яхшилаш билан боғлиқ илмий-амалий тавсияларни ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
геоэкологик вазият ва аҳоли саломатлиги ўртасидаги боғлиқликни таҳлил қилиш асосида вилоятлардаги тиббий географик вазият (қулай, нисбатан қулай, нисбатан ноқулай, ноқулай, ўта ноқулай даражаларда) баҳоланган ва шу асосда аҳоли касалланишининг ҳудудий тафовутлари (туманлар кесимида) очиб берилган;
касалликларни географик тарқалишига табиий (иқлим, сув, рельеф) ва ижтимоий-иқтисодий (аҳоли зичлиги ва турмуш тарзи, аҳоли манзилгоҳлари жойлашуви, хўжалик ихтисослашуви) омилларнинг таъсир даражаси баҳоланиб, улар асосида тиббий географик районлар ажратилган;
нозогеографик вазиятни оптималлаштириш асосида Самарқанд вилоятининг 1:350000 ва Навоий вилоятининг 1:600000 масштабли нозогеографик, тиббий хизмат кўрсатиш карталари яратилган;
касалликлар турлари (бруцеллёз, буйрак, ўт пуфаги ва ошқозон-ичак касалликлар учун) динамикаси бўйича 2030 йилгача прогнозлар ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Нозогеографик вазиятнинг шаклланишида географик омиллар таъсири бўйича олинган илмий натижалар асосида:
Самарқанд ва Навоий вилоятларининг тиббий-санитар шароитлари, шунингдек, ҳудудлар экологик вазияти ва аҳоли саломатлиги ўртасидаги алоқадорлиги ва ҳудудий тафовутларининг сабаблари Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш давлат қўмитасида фойдаланилган (Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш давлат қўмитасининг 2018 йил 1 ноябрдаги 03-03/2-4488-сон маълумотномаси). Натижада нозогеографик вазият ўзгарган ареалларни аниқлаш имконини берган;
касалликлар ўчоқлари ва нозогеографияга доир маълумотлар асосида тузилган карталар ҳамда прогнозлар (ўт қопи, буйракда тош ҳосил бўлиш касалликлари бўйича) Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш давлат қўмитасида амалиётга жорий қилинган (Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш давлат қўмитасининг 2018 йил 1 ноябрдаги 03-03/2-4488-сон маълумотномаси). Натижада профлактик чора-тадбирларни такомиллаштириш ва самарадорлигини ошириш имконини берган;
вилоятларда шаклланган эпизоотологик ва эпидемиологик вазиятларни мақбуллаштиришга оид таклиф ҳамда хулосалар Самарқанд ва Навоий вилоятлари ветеринария бошқармаларида амалиётга жорий этилган (Самарқанд вилоят ветеринария бошқармасининг 2019 йил 9 декабрдаги 40/2-297-сон, Навоий вилояти ветеринария бошқармасининг 2019 йил 5 декабрдаги 38-01-06/988-сон маълумотномалари). Натижада нозогеографик ва ветеринар-санитария вазиятларни аниқроқ баҳолаш имконини берган;
нозогеографик вазиятга географик омиллар таъсирининг ҳудудий хусусиятлари ва тафовутларини аниқлашга доир хулосалар “Тиббиёт географияси ва глобал саломатлик” номли ўқув қўлланмасига сингдирилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2018 йил 27 ноябрдаги 274-032-сон гувоҳномаси). Натижада география мутахассислиги магистрларига тиббиёт географияси, унинг тадқиқот методлари, нозогеографик вазиятга таъсир этувчи омиллар ҳақида билим ва кўникмаларни шакллантириш имконини берган.