Sayt test rejimida ishlamoqda

Ғўдалов Миркомил Равшановичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Айдар-Арнасой кўллар тизимининг ландшафтларга таъсири», 11.00.01–Табиий география (география фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2019.3.PhD/Gr113. 
Илмий раҳбар: Шарипов Шавкат Мухамажанович, география фанлари номзоди, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Жиззах давлат педагогика институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Ўзбекистон Миллий университети, DSc.27.06.2017.G.01.06.
Расмий оппонентлар: Бахритдинов Баҳодир Арифович, география фанлари доктори, профессор; Ҳикматов Фазлиддин Ҳикматович, география фанлари доктори, профессор. 
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат педагогика унверситети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Айдар-Арнасой кўллар тизимининг атроф ландшафтларга таъсирини аниқлаш, ўзгаришини прогнозлаш, табиий ресурсларидан оқилона фойдаланиш ва атроф муҳитни муҳофаза қилиш бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Айдар-Арнасой кўллар тизими атрофидаги ландшафтларнинг чегаралари дала шароитида аниқланган, таснифланган (2 та синф, 3 та гуруҳ, 3 та тур, 5 та тоифа, 15 та хил) ва ландшафт картаси яратилган;
кўллар тизимининг атроф текислик ландшафт синфидаги 7 та ландшафт хилига (1–7) грунт сувларининг сатҳи кўтарилиши орқали, 3 та ландшафт хилига (8–10) микроиқлимдаги намлик ва ёғин миқдорининг ортиши орқали, тоғ ландшафт синфидаги 5 та ландшафт хилига (11–15) нисбий намлик ва туманли кунларнинг ортиши орқали намоён бўладиган таъсири аниқланган; 
кўллар тизимидаги сув ҳажмининг камайишига боғлиқ ҳолда атроф ландшафтларда қисқа (3–5 йил), ўрта (6–29 йил), узоқ (30–70 йил) муддатли даврда бўладиган ўзгаришлар прогнози ишлаб чиқилган;
Айдар-Арнасой кўллар тизими ва унинг атрофидаги текислик, паст тоғ, ўртача баланд тоғ ландшафларининг туризм нуқтаи назаридан қулайлик даражалари (жуда ҳам қулай, қулай, камроқ қулай, қулай эмас) баҳоланган ҳамда экотуристик маршрутлари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: 
Айдар-Арнасой кўллар тизимининг атроф ландшафтларга таъсири бўйича олинган натижалар асосида:
Айдар-Арнасой кўллар тизими атрофидаги ландшафтлар чегараларини аниқлаш натижалари ва яратилган ландшафт картаси Ўзбекистон Республикаси Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш давлат қўмитаси томонидан Айдар-Арнасой кўллар тизими ҳудудининг кадастр йиғма жилдини тайёрлаш, ҳудуднинг жойлашишини ифодаловчи батафсил электрон харитасини ишлаб чиқишда жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Экология ва атроф муҳитни муҳофаза қилиш давлат қўмитасининг 2019 йил 15 ноябрдаги 02-02-/8-1528-сон маълумотномаси). Натижада табиатни муҳофаза қилиш ва биохилма-хилликни сақлаш тадбирларини ландшафтлар доирасида манзилли, уларнинг ўзига хос хусусиятидан келиб чиқиб амалга ошириш орқали чора-тадбирлардан кутиладиган натижаларни таъминлаш имконини берган;
Айдар-Арнасой кўллар тизимида келгусида сув ҳажмининг камайиб бориш эҳтимоли юқорилигига боғлиқ ҳолда атрофдаги ландшафтларда бўладиган ўзгаришларнинг ишлаб чиқилган прогнози Ўзбекистон Республикаси Экология ва атроф муҳитни муҳофаза қилиш давлат қўмитаси томонидан Айдар-Арнасой кўллар тизимининг биологик ресурсларидан оқилона фойдаланиш ва уларни ривожлантириш, кўллар тизими сув сатҳини сақлаш тадбирларини ишлаб чиқиш ва амалга оширишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш давлат қўмитасининг 2019 йил 15 ноябрдаги 02-02-/8-1528-сон маълумотномаси). Натижада Айдар-Арнасой кўллар тизимига сув берувчи манбалардаги сув ҳажмини ва сифатини баҳолаш, сув миқдорини прогноз қилиш ҳамда сув таъминоти барқарорлигига эришиш, Айдар-Арнасой кўллар тизими атрофида экологик вазиятни яхшилаш ва сақлаш, биологик ресурсларни ривожлантириш имконини берган;
Айдар-Арнасой кўллар тизимининг атрофдаги ландшафтларнинг микроиқлимига, грунт сувларига, тупроқлари, ўсимлик ва ҳайвонот оламига таъсирини баҳолаш натижалари Ўзбекистон Республикаси Туризмни ривожлантириш давлат қўмитаси томонидан Айдар-Арнасой кўллар тизими қирғоқларида Фориш ва Арнасой туманларида бешта янги замонавий дам олиш зоналари қуриш ва келгусида уларнинг туристик салоҳиятларини ошириб боришда жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Туризмни ривожлантириш давлат қўмитасининг 2019 йил 1 ноябрдаги 03-36/7994-сон маълумотномаси). Натижада кўллар қирғоқларида қурилаётган дам олиш зоналарини ландшафтларнинг эстетик аҳамияти ва туристик салоҳиятини ҳамда барқарорлигини ҳисобга олиб жойлаштириш, реклама маҳсулотларини тайёрлаш, туристик инфратузилмани ривожлантиришга хизмат қилган; 
Айдар-Арнасой кўллар тизими ва унинг атрофидаги ландшафларнинг эстетик аҳамияти, табиий географик шароити кўрсаткичларини туризмда фойдаланиш нуқтаи назаридан қулайлик даражаларини аниқлаш ишлари ҳамда ишлаб чиқилган янги экотуристик маршрутлари Ўзбекистон Республикаси Туризмни ривожлантириш давлат қўмитасида ички туризмни жадал ривожлантиришда жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Туризмни ривожлантириш давлат қўмитасининг 2019 йил 1 ноябрдаги 03-36/7994-сон маълумотномаси). Натижада янги туристик йўналишлар ва маршрутлар ишлаб чиқишга, Айдар-Арнасой кўллар тизими ва унинг соҳилларидаги ландшафтларнинг туристик салоҳиятидан унумли фойдаланишни яхшилашга ва экотуризмни ривожлантиришга хизмат қилган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish