Саманова Шахло Бохтияровнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Экологик толерантликнинг ижтимоий-фалсафий асослари”, 09.00.04–Ижтимоий фалсафа (фалсафа фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2018.1.PhD/Fal171.
Илмий раҳбар: Хажиева Максуда Султановна, фалсафа фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Урганч давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Самарқанд давлат университети, DSc.27.06.2017.F.02.02.
Расмий оппонентлар: Бердимуратова Алима Карлыбаевна, фалсафа фанлари доктори, профессор; Айматов Аминжон Қудратович, фалсафа фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Қарши давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: толерантлик тамойили асосида минтақавий ва глобал экологик хавфсизликнинг умумназарий концептуал асосларини белгилаб берувчи йўналиши сифатида асослаш ва соҳага оид таклиф-тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ижтимоий муносабатларда экологик толерантликнинг муқобил ижтимоий манфаатларни мувофиқлаштирувчи ва умумлаштирувчи хусусиятлари ижтимоий шерикликнинг харизматик, альтруистик сингари тамойиллари воситасида асослаб берилган;
экологик толерантликнинг объектив ва субъектив омиллари, ҳаракатлантирувчи мотивлари (мослашувчанлик, ўзлаштирувчанлик)ни барқарорлаштирувчи жиҳатидаги ўзгаришларнинг геосиёсий, геомафкуравий, геоэкологик жараёнлар билан боғлиқлиги асосланган;
халқаро экологик толерантликнинг ижтимоий-сиёсий негизлари, потенциал (мувофиқлаштирувчи ва ташкиллаштирувчи) имкониятлари ва субъектлари фаолиятини баҳолашнинг миллий, минтақавий, умумбашарий каби мезонлари социометрик ўлчов асосида далилланган;
миллий ва умуминсоний экологик манфаатларни ҳимоя қилиш ҳамда уларни интеграциялаштиришнинг соционорматив экологик тамойилларини ҳаётга жорий қилишнинг ҳуқуқий-ташкилий механизмлари давр эҳтиёжи талаблари асосида такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Республика аҳолиси ўртасида экологик толерантлик хислатларини тарбиялашга мутасадди институционал тизим фаолиятини такомиллаштиришга оид таклиф-тавсиялар асосида:
ижтимоий муносабатларда экологик толерантликнинг регламентлаштирувчи ва интеграциялаштирувчи хусусиятлари ижтимоий шериклик тамойили асосида аниқлаштиришга доир берилган илмий-назарий таклиф ва тавсиялардан 2019 йил 8 январда ўтказилган 1-съездида қабул қилиниб, 22 январда Адлия вазирлигида рўйхатдан ўтган “Ўзбекистон экологик партияси дастури”ни, шунингдек, дастур асосида ишлаб чиқилган сайловолди дастурининг “Экология соҳасида норматив-ҳуқуқий базани такомиллаштириш” номли 21, шунингдек, “Олий таълим муаасасаларида экология фани бўйича педагогик кадрлар тайёрлаш тизимини жорий қилиш” номли 22-бандларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон экологик партияси Марказий Кенгашининг 2019 йил 14 августдаги 08/151-сон маълумотномаси). Натижада, аҳоли ўртасида атроф-муҳитни муҳофаза қилиш механизмларини такомиллаштириш, барча соҳаларда экологик масалалар юзасидан қарорларни тайёрлаш ва қабул қилиш жараёнида фуқаролар, тадбиркорлик субъектлари ва фуқаролик жамияти институтларининг иштирокини кенгайтириш, экологик таълим ва тарбия тизимини ривожлантиришга йўналтирилган семинар-тренингларни ўтказишда назарий ва амалий материал сифатида хизмат қилган;
инсоният тарихида экологик муносабатларда толерантлик тамойилининг зарурияти, роли, аҳамияти, умумий ва хусусий конкретлаштирилган ижтимоий-фалсафий қонуниятларига доир таклиф-тавсияларидан “Фалсафа” дарслигининг II бўлими “Табиат фалсафаси” ва “Борлиқ ва ривожланиш фалсафаси” дарслигининг I бобидаги “Табиат фалсафаси”, “Биосфера ривожланишининг ўзига хос хусусиятлари” ва “Ноосфера борлиқ шакли” деб, номланган мавзуларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 25 сентябрдаги 89-04-1839-сон маълумотномаси). Натижада ёшларнинг табиатга, атроф-муҳитга нисбатан толерантлик тафаккурини шакллантириш ва ривожлантиришга хизмат қилган;
халқаро экологик толерантликнинг ижтимоий-сиёсий негизлари, потенциал имкониятлари, субъектлари фаолиятини баҳолаш мезонларининг гуманистик тамойилларига доир таклиф-тавсияларидан 2019 йилнинг апрель ойида эълон қилинган “Ҳаракатлар стратегияси, фаол инвестициялар ва ижтимоий ривожланиш йили” Давлат дастури ижросида ННТлар фаоллигини қўллаб-қувватлаш” грант танловининг Орол ҳалокатининг атроф-муҳитга ва аҳоли саломатлигига салбий таъсирини юмшатишга, Оролбўйи ҳудудларида экологик вазиятни тиклашга ва соғломлаштиришга кўмаклашиш ҳақидаги 3-йўналиши бўйича Хоразм вилояти Боғот, Янгиариқ ва Қорақалпоғистон Республикасининг Мўйноқ туманларида “Оролга мадад” шиори остида амалий акцияларни ўтказиш” номли лойиҳаси ижросини таъминлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлис ҳузуридаги ННТларни ва фуқаролик жамиятининг бошқа институтларини қўллаб-қувватлаш Жамоат фондининг 2019 йил 19 сентябрдаги 18/1-807-сон маълумотномаси). Бу эса толерантлик тамойили асосида экологик ижтимоий барқарорликни таъминлашга мутасадди фуқаролик институтлари фаолиятини ташкил қилиш ва бошқариш тизимини такомиллаштиришга хизмат қилган;
миллий ва умуминсоний экологик манфаатларни ҳимоя қилиш ҳамда уларни интеграциялаштиришнинг соционорматив экологик тамойилларини ва ҳуқуқий меъёрларини ишлаб чиқиш, ҳаётга жорий қилишнинг механизмларига доир таклифларидан Хоразм вилояти “Нур ва ҳаёт” маркази томонидан Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси ҳузуридаги Нодавлат нотижорат ташкилотларни ва фуқаролик жамиятининг бошқа институтларини қўллаб-қувватлаш Жамоат фонди томонидан 2017 йил май ойида эълон қилинган “Аҳолининг экологик ва тиббий маданиятини юксалтиришда, атроф-муҳитни муҳофазасини кучайтиришда, мамлакатда экотуризмни ривожлантириш ҳамда соғлом турмуш тарзини тарғиб қилишда ижтимоий шерикликнинг ролини юксалтириш” мавзусидаги 4-грант танлови учун “Ҳудудларни ободонлаштириш ва кўкаламзорлаштириш, маҳаллаларда санитария-экологик ҳолатни яхшилаш соҳаларида ижтимоий акциялар ва тадбирлар ўтказиш орқали аҳолининг ижтимоий фаоллигини ошириш” номинацияси бўйича 2017 йил 13 ноябрдаги 49-02/116-3-сонли Хоразм вилояти, Янгиариқ тумани аҳолиси ўртасида “Менинг обод маҳаллам” акция лойиҳаси ижросини таъминлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлис ҳузуридаги ННТларни ва фуқаролик жамиятининг бошқа институтларини қўллаб-қувватлаш Жамоат фондининг 2019 йил 19 сентябрдаги 18/1-807-сон маълумотномаси). Натижада аҳолининг экологик маданиятини юксалтиришга эришилган.