Ismailova Dilnoza Safaralievnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «5-(p-Aminofenil)-1,3,4-oksadiazol-2-tion hosilalarining sintezi va kimyoviy o‘zgarishlari», 02.00.03–Organik kimyo (kimyo fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2017.3.PhD/K67. 
Ilmiy rahbar: Ziyaev Abduxakim Anvarovich, kimyo fanlari nomzodi, katta ilmiy xodim.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: O‘simlik moddalari kimyosi instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: O‘zbekiston Milliy universiteti, DSc.27.06.2017.K.01.03.
Rasmiy opponentlar: Ziyadullaev Odiljon Egamberdievich, kimyo fanlari doktori, dotsent; Yuldasheva Muxabbat Razzoqberdievna, kimyo fanlari doktori, dotsent.
Yetakchi tashkilot: Toshkent kimyo-texnologiya instituti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: 5-(p-aminofenil)-1,3,4-oksadiazol-2-tionning yangi hosilalari sintezini va kimyoviy o‘zgarishlarini amalga oshirish, ularni fizik-kimyoviy xossalari va biologik faolligini aniqlashdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
ilk bor 5-(p-aminofenil)-1,3,4-oksadiazol-2-tionni turli xil elektrofil agentlar bilan reaksiyalari o‘tkazilgan va ularning borishiga ta’sir etuvchi asosiy omillar aniqlangan;
substratni alkilgalogenidlar bilan yumshoq sharoitda alkillash orqali faqat S-alkil mahsulotlar hosil bo‘lishi aniqlangan;
alkillash reaksiyalarida N-monoalmashingan xloratsetamidlardagi arilguruhlarining tabiati reaksiya unumiga ta’sir qilishi asoslangan;
5-(p-aminofenil)-1,3,4-oksadiazol-2-tionni atsetilxlorid bilan atsil¬lashda faqat aromatik halqadagi aminoguruh bo‘yicha alkilgalogenidlar va alkilxlorformiatlar bilan esa alkiltio-mahsulotlar olinishi isbotlangan;
aminotriazolning fenatsilbromid bilan reaksiyasida geterotsiklizatsiya jarayoni sodir bo‘lishi tufayli yangi annelirlangan triazol-tiadiazinning hosil bo‘lishi aniqlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
5-(p-Aminofenil)-1,3,4-oksadiazol-2-tion hosilalari sintezi va kimyoviy o‘zgarishlari bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida:
2-butiltio-5-(p-aminofenil)-1,3,4-oksadiazol va N-{4-[5-(butilsul`fo¬nil)-1,3,4-oksadi-azol-2-il] fenil} atsetamidlarning rentgen tuzilish tahlili (RTT) natijalari Kembridj kristallografik markazi ma’lumotlar bazasiga kiritilgan (Cambridge Crystallographic Data Centre, 1819083, 1554510). Natijada o‘xshash geterotsiklik birikmalarning tuzilishini aniqlash imkonini bergan;
5-(p-aminofenil)-1,3,4-oksadiazol-2-tionlarni alkillash usullaridan KA-9-002 raqamli «Qishloq xo‘jaligi, chorvachilik va parrandachilikda qo‘llash uchun yuqori samarali mahalliy antigel`mint preparat Xinazol va Gossipren ozuqa konsentratini yaratish» loyihasida xinazolin-4-on qatori hosilalarni selektiv alkillashda foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasining 2019 yil 11 apreldagi 4/1255-1138-son ma’lumotnomasi). Natijada Xinazol preparatining yangi alkil hosilalarini olish imkonini bergan;
5-(p-aminofenil)-1,3,4-oksadiazol-2-tionni kislota xlorangidridlari bilan atsillash reaksiyalari VA-FA-F-11-110 raqamli «Asetilamino-benzimidazol asosida yuqori samarali antigel`mint preparat olish texnologiyasini ishlab chiqish» loyihasida ekzotsiklik aminoguruhlarni atsillash reaksiyalarini amalga oshirishda foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasining 2019 yil 11 iyuldagi 4/1255-1935-son ma’lumotnomasi). Natijada 2-atsetilaminobenzimidazol va uning analoglarini oson va samarali sintez usulini ishlab chiqish imkonini bergan.