Юлдашев Нурбек Нормуродовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Қашқадарё вилоятида меҳнат ресурслари шаклланишининг ижтимоий-демографик омиллари ва ҳудудий хусусиятлари», 11.00.02–Иқтисодий ва ижтимоий география (география фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2018.1.PhD/Gr39.
Илмий раҳбар: Тожиева Зулхумор Назаровна, география фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Миллий университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Ўзбекистон Миллий университети, DSc.27.06.2017.G.01.06.
Расмий оппонентлар: Қаюмов Абдуҳаким Абдуҳамидович, география фанлари доктори, профессор; Исламов Анвар Аширкулович, иқтисодиёт фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Қорақалпоқ давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Қашқадарё вилоятида меҳнат ресурслари шаклланишининг ижтимоий-демографик омиллари ва уларнинг ҳудудий хусусиятларини аниқлаш, аҳоли бандлик даражасини оширишнинг асосий йўналишларини белгилашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Қашқадарё вилояти аҳолисининг ёш-жинсий, ҳудудий таркиби ва меҳнатга лаёқатли қисмининг 2030 йилга мўлжалланган прогноз параметрлари когорт-компонент (ёш силжитиш) усули асосида ишлаб чиқилган;
вилоят ва ҳудудлар меҳнат бозорига кутиладиган демографик босим, янги иш ўринларига бўладиган талаб (таълим муассасалари битирувчилари асосида) ҳамда меҳнат русурслари шаклланиши ва тақсимланишининг 2025 йилга мўлжалланган прогноз кўрсаткичлари эксперт баҳолаш усулида ишлаб чиқилган;
меҳнат ресурслари ҳисобот балансининг шаклланиш қисми хорижий ишчилар ва меҳнат мигрантларини қўшиш орқали такомиллаштирилган;
илк бор меҳнат ресурсларидан фойдаланиш самарадорлиги кўрсаткичлари (иқтисодий фаоллик, бандлик, ишсизлик ва иш билан таъминланиш даражалари) акс эттирилган «Қашқадарё вилояти меҳнат ресурслари» картаси ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Қашқадарё вилояти меҳнат ресурслари шаклланишининг ижтимоий-демографик омиллари ва ҳудудий хусусиятлари бўйича олинган илмий натижалар асосида:
Қашқадарё вилоятида аҳолининг ёш-жинсий ва ҳудудий таркиби ҳамда меҳнатга лаёқатли аҳолисининг когорт-компонент усулида ҳисобланган 2030 йилгача бўлган прогноз кўрсаткичлари Давлат статистика қўмитасининг 2018 йил 4 майдаги 13-сон қарори билан тасдиқланган «Меҳнат ресурслари ҳисобот балансини ҳисоблаш бўйича услубий низом»ни ишлаб чиқишда фойдаланилган (Давлат статистика қўмитасининг 2019 йил 5 мартдаги 01/1-12-17/2-72-сон маълумотномаси). Натижада вилоят аҳолиси ва меҳнат ресурслари, меҳнатга лаёқатли аҳолисининг динамик ўсиши, жойлашуви, 2030 йилгача бўлган прогноз кўрсаткичлари инобатга олинган ҳолда туман ва шаҳарларни ижтимоий-ижтисодий ривожлантириш бўйича тавсиялар ишлаб чиқиш имконини берган;
Қашқадарё вилоятида меҳнат бозорига кутиладиган демографик босим ҳамда янги иш ўринларига бўладиган талаб ҳамда меҳнат русурслари шаклланиши ва тақсимланишининг 2025 йилга мўлжалланган прогноз кўрсаткичларидан Ўзбекистон Республикаси Президентининг «Ўзбекистон Республикасини 2030 йилга қадар комплекс ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш Концепцияси» тўғрисидаги қарори лойиҳасини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Иқтисодиёт ва саноат вазирлигининг 2019 йил 10 апрелдаги РГ-3-1/69-сон билан Президент Администрациясига тегишли тартибда юборилган хати; вазирликнинг 2019 йил 12 июндаги БУ-6-3-1/20-4-сон маълумотномаси). Натижада ҳудудларни комплекс ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш, хусусан, аҳоли бандлиги таркибини янада такомиллаштириш, ишсиз аҳолини иш билан таъминлаш ҳамда келгусида яратиладиган иш ўринларини кутиладиган демографик босимга мутаносиб ҳолда ташкил этиш имконияти яратилган;
меҳнат ресурслари ҳисобот балансининг ҳозирда ҳисобга олинмаётган хорижий ишчилар сонини қўшиш эвазига такомиллаштирилган шаклланиш қисми Давлат статистика қўмитасининг 2018 йил 4 майдаги 13-сон қарори билан тасдиқланган «Меҳнат ресурслари ҳисобот балансини ҳисоблаш бўйича услубий низом»ни ишлаб чиқишда фойдаланилган (Давлат статистика қўмитасининг 2019 йил 5 мартдаги 01/1-12-17/2-72-сон маълумотномаси). Натижада республикада меҳнат ресурсларини шаклланишига таъсир этувчи демографик омилларни чуқур статистик таҳлил этишга ва таҳлилларда фойдаланиладиган статистик кўрсаткичларнинг таркибини кенгайишига олиб келиш жумладан, меҳнат ресурслари ҳисобот балансининг (шаклланиш қисмидаги меҳнатга лаёқатли ёшдаги аҳоли, ишловчи ёшлар ва кексалар) ҳозирда мавжуд методикасини такомиллаштириш имконини берган;
рейтинг тизими асосида илк марта ишлаб чиқилган вилоят меҳнат ресурсларининг ривожланиши, касбий-малака ва мобиллик даражаси ҳамда улардан фойдаланиш самарадорлиги кўрсаткичлари акс эттирилган «Қашқадарё вилояти меҳнат ресурслари картаси» Ўзбекистон Республикаси Президентининг «Ҳудудларни баҳолашнинг рейтинг тизимини жорий этиш чора-тадбирлари тўғрисида»ги қарори лойиҳасини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Қарор лойиҳаси Иқтисодиёт ва саноат вазирлигининг 2019 йил 15 майдаги РГ-3-1/6-90-сон хати билан тегишли тартибда келишиш учун вазирлик ва идораларга юборилган). Натижада ҳудудлар ижтимоий-иқтисодий ривожланиш даражасини баҳолашнинг рейтинг кўрсаткичларини шакллантириш, аҳоли иш билан бандлигини ошириш ҳамда меҳнат ресурсларидан самарали фойдаланиш имконини берган.