Кадирова Барно Раимовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Белги билдирувчи лексемаларнинг лингвокультурологик хусусиятлари”, 10.00.06–Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.2.PhD/Fil209.
Илмий раҳбар: Холманова Зулхумор Турдимовна,    филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат шарқшунослик институти, Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети, Ўзбекистон Миллий университети, DSc.27.06.2017.Fil.21.01.
Расмий оппонентлар: Исламжанова Хафиза, филология фанлари доктори, профессор; Қулмаматов Дўстмамат Саттарович, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат педагогика университети.
Диссертация йўналиши: амалий ва назарий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: рус ва ўзбек  тилларидаги белги билдирувчи лексемалар семантикасини чоғиштириш асосида универсалиялар ҳамда этномаданий хусусиятларни таҳлил қилиш, белги ифодалашнинг умумий ҳамда рус ва ўзбек тилларига хос  моделларини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
рус ва ўзбек тилларидаги белги билдирувчи лексемалар семантикасида шахс омили, тафаккури, маданий қарашлари ўз ифодасини топганлиги исботланган;
“қиёфа”, “характер-хусусият”, “руҳият” семали русча ва ўзбекча бирликлардаги  универсал маданий семалар аниқланган;
чоғиштирилаётган тиллардаги белги билдирувчи лексемаларнинг лингвокультурема сифатидаги коннотатив функциялари далилланган; белги-хусусият ифодалашнинг рус ва ўзбек тилларига хос моделлари ишлаб чиқилган;
белги ифодалашда рус ва ўзбек тилларига хос лакунар ва реалия бирликлардаги миллий-маданий ўзига хосликлар  асосланган;
белги билдирувчи барқарор бирикмалар семантикасини шакллантиришда ядро бирликларнинг ўрни кўрсатиб берилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Белги билдирувчи лексемаларнинг лингвокультурологик хусусиятларини тадқиқ этиш асосида:
бадиий матнда мавжуд бўлган белги билдирувчи лексемаларнинг лингвомаданий аспектдаги таҳлили натижасида олинган илмий хулосалардан А-1-197 рақамли «Ёшлар маънавиятини шакллантиришда Алишер Навоий педагогик қарашларининг ўрни ва аҳамиятини тадқиқ этиш» мавзусидаги амалий лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2018 йил 26 октябрдаги 89-03-3648-сон маълумотномаси). Тадқиқотдаги Алишер Навоий асарларидан келтирилган белги-хусусият билдирувчи лексик бирликлардан  мазкур лойиҳанинг «Навоий образининг тасвир ва талқинларига оид ўқув қўлланмасини тайёрлаш ва нашр этиш»да истифода этилган. Натижада ижодкорнинг белги-хусусият билдирувчи сўзлардан фойдаланиш маҳорати кенг ёритилган;
“қиёфа”, “характер-хусусият”, “руҳият” семали русча ва ўзбекча бирликлардаги  универсал маданий семалар бўйича илмий хулосалардан Ўзбекистон рус маданий маркази томонидан лексик-грамматик бирликларни ўрганишда фойдаланилган (Ўзбекистон рус маданий марказининг 2019 йил 10 сентябрдаги 02-175-сон маълумотномаси). Тадқиқот натижалари рус ва ўзбек тилларидаги белги билдирувчи лексемаларнинг лингвокультурологик хусусиятлари билан танишиш ва бу йўналишдаги илмий билимларни оширишга хизмат қилган;
феъл-атворни ифодаловчи зулмкаш, зарқпараст, золим, мунбасит каби ҳамда ранг билдирувчи лексемалар, қора,оқ ранглари семантик таҳлилидан ИТД-А-1-118 рақамли «Навоий образининг тасвир ва талқинларига оид ўқув қўлланмасини тайёрлаш ва нашр этиш» мавзусидаги амалий лойиҳа ижроси доирасида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2018 йил 12 октябрдаги 89-03-3554-сон маълумотномаси). Диссертациянинг илмий натижалари тегишли луғавий бирликларнинг изоҳланишида асос бўлиб хизмат қилган;
шахс феъл-атворини билдирувчи ва ранг ифодаловчи лексемалардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси «Ўзбекистон» телерадиоканали ДУК «Маънавий-маърифий ва бадиий эшиттиришлар» таҳририяти томонидан тайёрланган «Бедорлик» радиоэшиттириши сценарийсида фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг 2018 йил 15 мартдаги OZ/Q-1-42-сон маълумотномаси). Натижада шахс феъл-атвори ва ранг ифодаловчи лексемаларнинг бадиий матндаги вазифаларига оид маълумотлар кейинги эшиттиришлар учун ҳам манба бўлиб хизмат қилган.