Холмирзаева Мадинахон Акрамжоновнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Бошланғич синф ўқувчиларининг жисмоний ривожланганлик ва тайёргарлигининг айрим кўрсаткичларини тавсифлаш (Андижон вилояти мисолида)», 03.00.08–Одам ва ҳайвонлар физиологияси (биология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2018.4.PhD/B251.
Илмий раҳбар: Зайнабиддинов Анвар Эркинжанович, биология фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Наманган давлат университети, PhD.28.09.2018.B.76.01.
Расмий оппонентлар: Қодиров Шокиржон Қодирович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Матчанов Азад Таубалдиевич, биология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Андижон вилоятида турли хил географик-иқлим минтақаларида жойлашган мактабларда бошланғич синф ўқувчиларининг жисмоний ривожланиш/тайёргарлик даражасини солиштирма тавсифлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Андижон вилоятининг географик минтақаларда яшовчи кичик мактаб ёшидаги ўқувчиларнинг жисмоний ривожланганлик ва тайёргарлик кўрсаткичларида ёшга ҳамда яшаш жойига боғлиқ ҳолда статистик ишонарли фарқлар мавжудлиги аниқланган;
илк бор кичик мактаб ёшидаги ўқувчиларнинг жимоний ривожланганлик ва тайёргарлик кўрсаткичларининг ўсиш темпи бир вақтда ҳамда бир текисда кетмаслиги кузатилиб, тана вазни, кўкрак қафаси айланаси узунлиги, 30 метр масофага югуриш тест-машқи 9–11 ёшда, бўй узунлиги қўл динамометрия ва узунликка сакраш машқи кўрсаткичлари 7–9 ёшда ўсиш темпининг юқори бўлиши аниқланган;
чўл, адир ва тоғ олди зоналарида жойлашган мактаблар кетма-кетлигида бошланғич синф ўқувчиларида (7–11 ёш) юракнинг қисқариш частотаси (марта/мин.) чизиқли камайиши, артериал қон босими эса (сист./диаст.) ортиши аниқланган;
бошланғич синф ўқувчиларида (7–11 ёш) антропометрик кўрсаткичларнинг стандарт/меъёрларини тузиб чиқиш, тиббий/педагогик коррекция, профилактика чора-тадбирлари комплексини ишлаб чиқишда, иқлим-географик шароитларга боғлиқ омилларнинг таъсирини ҳисобга олиш асосида дифференциал ёндашиш асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Бошланғич синф ўқувчиларининг жисмоний ривожланганлик ва тайёргарлик даражасини солиштирма тавсифлаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
Андижон вилоятининг турли географик минтақаларида жойлашган бошланғич синф ўқувчиларининг жисмоний ривожланганлик ва тайёргарлик кўрсаткичларидаги ёшга ҳамда жинсга боғлиқ фарқлари БВ-Атех-2018-543 рақамли «Юқори малакали спортчилар саломатлиги ҳолатига оид хавфли омилларни ҳар томонлама баҳолашнинг ахборот моделларини ишлаб чиқиш» мавзусидаги лойиҳада ёш спортчиларда антропометрик кўрсаткичларнинг стандарт/меъёрларини тузиш, тиббий/педагогик коррекция, профилактика чора-тадбирлари комплексини ишлаб чиқишда иқлим-географик шароитларга боғлиқ омилларнинг таъсирини ҳисобга олиш асосида дифференциал ёндашиш бўйича тавсияларни шакллантиришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Жисмоний тарбия ва спорт вазирлигининг 2019 йил сентябрдаги 03-07-08-3618-сон маълумотномаси). Натижада юқори малакали спортчилар саломатлиги ҳолатига оид хавфли омилларни баҳолаш имконини берган;
кичик мактаб ёшидаги ўқувчиларнинг жисмоний ривожланганлик ва тайёргарлик кўрсаткичларининг ўсиш темпи бир вақтда ҳамда бир текисда кетмаслигига оид маълумот ва хулосалар асосида «5140100–биология» бакалавриат таълим йўналиши бўйича «Ёш физиологияси ва гигиенаси» ўқув қўлланмаси ишлаб чиқилган (Гувоҳнома, №394-238). Натижада бакалаврларнинг физиология соҳасидаги билимларини бойитиш ва мустаҳкамлаш имконини берган.