Жуманиязова Дилноза Махсудовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Импорт ўрнини босувчи, экспортга йўналтирилган кислотабардош зангга қарши қопламалар олиш технологияси», 02.00.13–Ноорганик моддалар ва улар асосидаги материаллар технологияси (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2018.4.PhD/Т861.
Илмий раҳбар: Закиров Бахтиёр Сабиржанович, кимё фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Урганч давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассасалар номи, ИК рақами: Умумий ва ноорганик кимё институти, Тошкент кимё-технология институти, DSc.27.06.2017.K/T.35.01.
Расмий оппонентлар: Таджиев Сайфиддин Мухиддинович, техника фанлари доктори, профессор; Кадирова Шаҳноза Абдулхалиловна, кимё фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Наманган муҳандислик-технология институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятига молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: ёғ-мой саноати чиқиндиси госсипол смоласи ва маҳаллий ресурслар асосида импорт ўрнини босувчи, экспортга йўналтирилган кислотабардош зангга қарши қопламалар олиш технологиясини яратишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
госсипол смоласини сувсизлантириб, 2200С ҳароратда термик оксидланган таркибдаги фенол, гидроксил, карбонил, карбоксил каби фаол ҳолатда бўлмаган функционал гуруҳлар қайта трасформацияланиши, фаоллашиши ва полимерланиш хоссаларининг кучайиши аниқланган;
термик оксидланган госсипол смоласига маҳаллий ресурслар таъсирлари, яъни бунда госсипол смоласи (89,0%): СаО (2,0%): ZnO (2,0%): Н3РО4 (6,0%): (CH2)6N4(1,0%) иборат таркиб энг мақбул эканлиги, таркибнинг юқори ҳароратларда коррозияга қаршилигини янада кучайтиришга таркибга K2Cr2O7 (2,0%) ва ZnSO4(2,0%) киритиш орқали муқобил бирикмалар ҳосил қилиши ва таъсир механизмлари аниқланган;
госсипол смоласи, фосфат кислотаси, гексаметилентетрамин ва гидролиз лигнини асосида Оролбўйи регионлари шароитида тайёрланаётган бетон конструкцияларнинг арматураларини коррозиядан ҳимояловчи оптимал таркиби (мас.%) 48,5–49,5:0,5–1,0:49,5 бўлганда, ҳимоя даражаси 98,7% гача етиши аниқланган;
кислотабардош коррозияга қарши қопламалар ишлаб чиқаришнинг принципиал технологик тизими ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ёғ-мой саноат чиқиндиси госсипол смоласи ва маҳаллий ресурслар асосида импорт ўрнини босувчи, экспортга йўналтирилган кислотабардош зангга қарши қопламалар олиш технологиясини яратиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
кислотабардош зангга қарши восита олишнинг технологик шартлари «Ўзстандарт» агентлиги томонидан тасдиқланган (Ts 22518677-02:2016). Мазкур техник шарт маҳсулотнинг сифати, технологик жараёнини назорат қилиш ва ушбу компаундларни сотиш имконини берган;
ишлаб чиқилган кислотабардош зангга қарши воситалар “Максам-Чирчиқ” АЖда амалиётга жорий этилган (“Ўзкимёсаноат” АЖнинг 2019 йил 6 сентябрдаги 03-5495-сон маълумотномаси). Натижада жаҳон андозаларига мос келадиган кислотабардош зангга қарши қопламалар ишлаб чиқариш ва ушбу тур маҳсулотларнинг импорти ўрнини босиш имконини берган.