Темиров Элдор Эргашбоевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Тошкент шаҳри шароитида интродукция қилинган Cuprеssaceae оиласи айрим турларининг биоэкологик хусусиятлари», 03.00.05–Ботаника (биология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.2.PhD/B309.
Илмий раҳбар: Рахимова Ташханим, биология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ботаника институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Ботаника институти, Ўзбекистон Миллий университети, DSc.27.06.2017.B.39.01.
Расмий оппонентлар: Қаршибоев Хазратқул Қиличевич, биология фанлари доктори, профессор; Печеницын Владимир Петрович, биология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат педагогика университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Cupressaceae оиласи истиқболли тур ва формаларининг биоэкологик хусусиятларини аниқлаш, интродукцион баҳолаш ҳамда кўпайтириш усулларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Cupressaceae оиласига мансуб интродукция қилинган 19 тур ва 10 та формаларнинг манзаралилиги аниқланган ҳамда янада истиқболли ҳисобланган 4 тур ва 5 та формалар интродукцион баҳоланган;
илк бор интродукция шароитида Platycladus туркумининг иккита манзарали формаси ва Chamaecyparis туркуми битта турининг биологик хусусиятлари онтогенезининг дастлабки даврлари ва босқичлари аниқланган;
тур ва формаларнинг ўсиш ва ривожланиш хусусиятларига ҳаво ва тупроқнинг намлиги, ёруғлик ҳамда ҳароратнинг таъсири асосланган;
кўкаламзорлаштиришда кенг фойдаланиш учун Platycladus, Thuja, Chamaecyparis, Juniperus туркумлари тур ва формаларининг Тошкент шаҳри иқлим шароитига чидамлилиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Cupressaceae оиласи айрим туркум турлари ва формаларининг Ўзбекистон шароитида интродукцияси ва биоэкологик хусусиятлари бўйича олинган илмий натижалар асосида:
игнабаргли дарахтларнинг турларини ex-situ шароитида кўпайтириш бўйича ишлаб чиқилган тавсиялар Тошкент Ботаника боғининг игнабаргли дарахтлар коллекцияси фаолиятига жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 2019 йил 15 апрелдаги 4/1255-1177-сон маълумотномаси). Натижада ушбу тур ва формаларнинг тирик колекциясини яратиш имконини берган;
генератив ва вегетатив кўпайтириш бўйича ишлаб чиқилган тавсиялар Қашқадарё вилояти ўрмон хўжалиги фаолиятига жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Ўрмон хўжалиги давлат қўмитасининг 2019 йил 23 апрелдаги 05/18-1240-сон маълумотномаси). Натижада вилоятнинг мос иқлим шароитида ушбу турларни ялпи кўпайтириш имконини берган;
туркум турлари ва формаларининг фенологияси ва биометриясига доир маълумотлар Тошкент шаҳар ҳокимлиги ободонлаштириш бош бошқармаси фаолиятига жорий этилган (Тошкент шаҳар ободонлаштириш бош бошқармасининг 2019 йил 2 майдаги 8-5/934-сон маълумотномаси). Натижада қатнов йўл ёқалари учун мос игнабаргли дарахт турларини танлаш ва кўкаламзорлаштириш фаолиятини самарадорлигини ошириш имконини берган.