Исломов Икром Хушбоқовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ўзбек тилида ер сатҳи кўринишларини ифодаловчи атов бирликлари тизими», 10.00.01–Ўзбек тили (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2019.3.PhD/Fil930.
Илмий раҳбар: Менглиев Бахтиёр Ражабович, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қарши давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Қарши давлат университети,  PhD.30.05.2018. Fil.70.01.
Расмий оппонентлар: Пардаев Азамат Бахронович, филология фанлари доктори; Холманова Зулхумор Турдиевна, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: ўзбек тили лексик сатҳининг алоҳида луғавий-маъновий гуруҳини ташкил этувчи ер сатҳи кўринишини ифодаловчи атов бирликлари тизимининг лексик тизимдаги ўрни масаласига ойдинлик киритиш, системанинг таркиби ва таркибий қисмлараро муносабатларини, ички гуруҳларига мансуб лексемаларнинг маъновий ва вазифавий имкониятлари ҳамда хусусиятларини аниқлаш, лексикографик изоҳларини мукаммаллаштириш, корпус (тезаурус)да ер сатҳи кўринишини ифодаловчи атов бирликларини акс эттириш намуналарини тавсия этишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ўзбек тилидаги ер сатҳи кўринишини ифодаловчи атов бирликларининг лексик тизимда алоҳида луғавий-маъновий гуруҳ сифатидаги ўрни асосланган;
топонимик, географик ва диалектал лексика билан системавий муносабати, орасида асос-ҳосилавийлик фарқи мавжудлиги кўрсатиб берилган;
 ер сатҳи кўринишини ифодаловчи атов бирликлари тизимида баландлик, текислик, пастлик – марказ лексемалар мавқеида келиши очиб берилган;
янги турдаги, замонавий луғатлар, тил корпуслари учун аҳамиятли бўлган лексикографик талқини учун тавсифлашнинг тур-жинс тизими аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ўзбек тилида ер сатҳи кўринишларини ифодаловчи атов бирликлари тизими, структураси ва маъновий муносабатларини очиб бериш асосида:
ер сатҳи кўринишларини ифодаловчи атов бирликлари топонимик, географик ва диалектал лексика билан системавий муносабати, орасида асос-ҳосилавийлик фарқланишига оид таклифдан ОТ-Ф8-062 рақамли “Тил тараққиётининг деривацион қонуниятлари” мавзусидаги фундаментал лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 12 августдаги 89-03-2992-сон маълумотномаси). Натижада ЕСКИАБ тизимининг нутқда воқеланишига доир илмий далиллар, уларнинг тизими, структураси ва маъновий муносабатларини ифодаловчи атамаларни қайта ишлаш, сақлаш ва уларни таҳлил қилиш, илмий натижалар асосида ўзбек тилининг лексик қатлами кўламини мукаммаллаштиришга эришилган;
ўзбек тилидаги ер сатҳи кўринишларини ифодаловчи атов бирликлари тизимининг янги турдаги, замонавий луғатлар, тил корпуслари учун аҳамиятли бўлган лексикографик талқини учун тавсифлашнинг тур-жинс тизими аниқланишига доир илмий хулосаларидан А-1-39 рақамли “Ўзбек амалий психолингвистикасини яратиш дастурини ишлаб чиқиш” мавзусидаги амалий лойиҳада фойдаланилган. (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 12 августдаги 89-03-2992-сон маълумотномаси). Натижада ёшларни она тили воситасида маънавий етук шахслар қилиб тарбиялашда катта аҳамиятга эга бўлган замонавий ва инновацион ўқув лексикографик амалиёт масалалар ёритилиши мукаммаллашган;
ер сатҳи кўринишларини ифодаловчи атов бирликлари тизимида баландлик, текислик, пастлик – марказ лексемалар мавқеида келишига оид таклифидан ФА-Ф1-Г003 рақамли “Ҳозирги қорақалпоқ тилида функционал сўз ясалиши” мавзусидаги фундаментал лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими  Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институтининг 2019 йил 17 июлдаги 102/1-сон маълумотномаси). Натижада баландлик, текислик, пастлик каби лексемаларнинг кўп маънолилик хусусиятига эга бўлиши мисолида функционал сўз ясалиши масалаларини амалий ёритиш имконияти яратилган.