Арапбаева Динара Курбановнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Шахс миллий ғурурини шакллантиришда фольклорнинг роли», 09.00.04–Ижтимоий фалсафа (фалсафа фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2018.1.PhD/Fal167.
Илмий раҳбар: Мамашокиров Саидмурод, фалсафа фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Миллий университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Ўзбекистон Миллий университети, DSc.27.06.2017.Ғ.01.05.
Расмий оппонентлар: Мадаева Шахноза Омонуллаевна, фалсафа фанлари доктори, профессор; Умаров Абдусалом Адилович, социология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент педиатрия тиббиёт институти.
Диссертация йўналиши: назарий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: миллий ғурур феномени шаклланишида фольклорнинг ўрни, роли ва функционал аҳамиятини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
фольклор санъатининг ижтимоий-фалсафий мазмун-моҳияти янги тарихий давр контекстида жамият маънавий ҳаётига таъсир йўналишларидаги динамик, структуравий ўзгаришларга оптимистик, реалистик муносабат ва уларнинг маънавий-ахлоқий, эстетик, бадиий хусусиятлари кўрсатилган;
фольклор маънавий маданияти ривожланишида “миқдор” ва “сифат” ўзгаришлар динамикаси, миллий ва умуминсоний, анъанавий ва замонавий жиҳатлари бирлигининг шахс миллий ғурурини шакллантиришдаги роли исботланган;
жамият ва шахс ижтимоий, сиёсий, маънавий, ахлоқий муносабатлари ривожланишини бошқариш ва оммалаштиришда фольклорнинг аксиологик, гносеологик, педагогик-дидактик функционал роллари, потенциал имкониятлари (қиёслаш, йўналтирувчанлик, ишонтирувчанлик) аниқланган;
фольклорнинг миллий-маънавий қадриятларни шакллантириш ва ривожлантиришга доир инновацион педагогик технологиялар (телесериаллар, мини луғатлар) ишлаб чиқилган ва уларнинг кенг қўлланилиш зарурияти асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ўзбекистоннинг ижтимоий-маънавий тараққиётида фольклор санъатининг миллий ғурурни шакллантиришдаги роли бўйича олиб борилган тадқиқот натижалари асосида:
фольклор маънавий маданияти ривожланиш “миқдор” ва “сифат” ўзгаришлар динамикаси, миллий ва умуминсоний, анъанавий ва замонавий жиҳатлари бирлигининг шахс миллий ғурурини шакллантиришдаги ролига оид хулосалардан Республика Маънавият ва маърифат марказининг 2018 йилдаги “Маънавий-маърифий ишлар самарадорлигини ошириш ва соҳани ривожлантиришни янги босқичга кўтаришга доир қўшимча чора-тадбирлар дастури”нинг III боб, “Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 22 декабрдаги Олий Мажлис палаталарига Мурожаатномасини кенг аҳоли қатламларига етказиш бўйича тизимли тарғибот ишлари” 22-банди ижросини таъминлашда фойдаланилган (Республика маънавият ва маърифат марказининг 2019 йил 14 майдаги 02/09-520-19-сон маълумотномаси). Берилган илмий хулосалар миллий ғурурни шакллантиришга қаратилган тарғибот-ташвиқот ишларининг самарадорлигига ижобий таъсир кўрсатган;
жамият ва шахс ижтимоий, сиёсий, маънавий, ахлоқий муносабатлари ривожланишини бошқариш ва оммалаштиришда фольклорнинг аксиологик, гносеологик, педагогик-дидактик функционал роллари, потенциал имкониятларига (қиёслаш, йўналтирувчанлик, ишонтирувчанлик) оид хулосалардан Республика маънавият ва маърифат марказининг 2018 йилдаги “Маънавий-маърифий ишлар самарадорлигини ошириш ва соҳани ривожлантиришни янги босқичга кўтаришга доир қўшимча чора-тадбирлар дастури”нинг VII боб “Маънавий-маърифий тарғибот ишлари самарадорлигини оширишга қаратилган илмий тадқиқот ишлари” 53-банди Ўзбекистонда миллий ва оилавий қадриятлар, диний бағрикенглик, ўзаро меҳр-оқибат муҳитини мустаҳкамлаш ва маънавий-маърифий ишлар самарадорлигини оширишда фалсафий мероснинг ўрнини илмий тадқиқ этиш асосида “Ўзбекистон фалсафаси тарихи” китобини нашрга тайёрлашда фойдаланилган (Республика маънавият ва маърифат марказининг 2019 йил 14 майдаги 02/09-520-19-сон маълумотномаси). Илмий хулосалар ўқув қўлланмани назарий-методологик жиҳатдан бойитишга имкон берган;
фольклорнинг миллий-маънавий қадриятларни шакллантириш ва ривожлантиришга доир ишлаб чиқилган инновацион педагогик технологияларга оид илмий-назарий ғоялар, таклиф ва тавсиялардан Республика миқёсида ўтказилган ватанпарварлик, юртга садоқат туйғуларини кучайтириш, ёшларнинг ижодий фикрлашини қуллаб-қувватлаш улар ўртасида жиноятчилик ва ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш мақсадида “Ватан тараққиётига менинг ҳиссам” лойиҳаси сценарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Ёшлар иттфоқи Марказий Кенгашининг 2019 йил 30 октябрдаги 04-13/4923-сон маълумотномаси). Илмий натижаларнинг қўлланилиши мамлакатимиз айниқса, ёшларда миллий ўзликни англаш ва ватанпарварлик туйғуларини ривожлантиришга уларда ижодкорлик характерини, истеъдодини, маҳоратини шакллантиришга хизмат қилган.