Sayt test rejimida ishlamoqda

Усманов Фархад Фахриддиновичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

 

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ўзбек тилидаги ўхшатишларнинг лингвомаданий тадқиқи”, 10.00.01–Ўзбек тили (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.1.PhD/Fil116.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат университети.
Илмий раҳбар: Худойберганова Дурдона Сидиқовна, филология фанлари доктори.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Фанлар академияси Ўзбек тили, адабиёт ва фольклори институти, Dsc.29.11.2018.Fil.46.03.
Расмий оппонентлар: Йўлдошев Маъруфжон Муҳаммаджонович, филология фанлари доктори, Сапарниязова Муяссар, филология фанлари номзоди, доцент. 
Етакчи ташкилот: Фарғона давлат университети
Диссертация йўналиши: назарий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: ўзбек тилидаги турғун ўхшатишларни лингвомаданий жиҳатдан тадқиқ этиш орқали ўзбек миллатига хос бўлган лисоний манзарани тавсифлаш, миллий маданиятга хос бўлган қадриятлар тизимини асослашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
ўзбек тилидаги турғун ўхшатишлар ўзбек миллатига хос оламнинг лисоний манзарасини  намойиш этувчи лингвомаданий бирликлар эканлиги далилланган;  
турғун ўхшатишлар таҳлили орқали ўзбек маданияти меъёрларини аниқлаш имконияти асосланган;
турғун ўхшатишлар воситасида маданий ахборотни ташувчи лингвомаданий кодлар иерархияси аниқланган;
 турғун ўхшатишларда оламнинг турли унсурларига оид аксиологик муносабат ва миллий-маданий коннотация реаллашиши асосланган; 
ўзбек тилидаги турғун ўхшатишлар воситасида ифодаланувчи ўзбек маданияти таянч қадриятлари аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: 
Ўзбек тилидаги ўхшатишларни миллий-маданий коннотациянинг ва маданий меъёр ҳамда қадриятлар ифодачиси сифатида лингвомаданий тадқиқ этиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
тадқиқотда қиёслаш-ўхшатишнинг инсон когнитив фаолиятидаги ўрни, унинг инсондаги персонификация ва реификация каби тафаккур амалиётлари учун асос бўлиши, ўхшатиш оламни англашга кўмак берувчи гносеологик вазифа бажариши ҳақидаги хулосалардан А-1-61 рақамли «Кўриш имконияти чекланган талабалар учун тилшунослик фанлари бўйича аудиокитоб таъминотини яратиш» номли амалий лойиҳаси асосида аудиомаълумотлар тўпламини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 4 сентябрдаги 89-03-3309-сон маълумотномаси). Натижада талабаларга оламнинг лисоний манзарасида қиёслаш ақлий операциясининг ўрни, унинг вербаллашуви, лингвомаданиятшунослик, оламнинг қадриятли манзараси, ўзбек лингвомаданиятида олам диний манзарасининг вербаллашуви ҳақида кенг маълумотлар берилган; 
турғун бирликлардаги миллий-маданий коннотацияни англаш ҳамда ўхшатишлар таҳлили натижасида аниқланган миллий менталитетга хос бўлган қадриятлар тизими тўғрисидаги хулосалардан А-1-126 рақамли «Узлуксиз таълимда ўқувчилар тил компетентлигини шакллантиришнинг замонавий усуллари» мавзусидаги амалий лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 28 сентябрдаги 89-03-3282-сон маълумотномаси). Натижада ўқувчиларда мулоқот малакасини шакллантиришда лингвомаданий компетенция даражаси ошган;
тадқиқотда ва тадқиқотчи томонидан эълон қилинган мақолаларда қўлланган антропоцентризм, оламнинг лисоний манзараси, оламнинг қадриятли манзараси, маданий компетенция, миллий-маданий коннотация ва бошқа янги терминларларнинг изоҳларидан ФА-Ф1-Г041 рақамли «Ўзбек тили лексикаси ва терминологиясининг мустақиллик даври тараққиётини тадқиқ этиш» фундаментал лойиҳасида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академиясининг 2019 йил 29 октябрдаги 3/1255-2847-сон маълумотномаси). Натижада ушбу терминлар замонавий ўзбек тилшунослик терминологияси тараққиётини кўрсатувчи омил сифатида қайд этилган ва улар иштирокидаги жумлалар иллюстратив мисол тарзида кўрсатилган;
ўхшатишларнинг миллий-маданий хусусиятлари, улардан ўринли фойдаланиш хусусидаги хулосалардан Андижон вилоят телерадиокомпаниясида эфирга узатилган «Ижод гулшани», «Маънавият – қалб кўзгуси» кўрсатувлари ҳамда «Андижон – ФМ» радиосида «Маънавият сарчашмаси» радиоэшиттириши сценарийсида фойдаланилган (Андижон вилоят телерадиокомпаниясининг 2019 йил 12 сентябрдаги 20-21/55-сон маълумотномаси). Натижада ушбу телекўрсатув ва эшиттиришлар учун тайёрланган материалларнинг мазмуни мукаммаллашган. 

Yangiliklarga obuna bo‘lish