Мадраимов Аскарий Абдумажидовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар:
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража берадиган фан тармоғи номи): «История эпохи Амира Темура и Темуридов в научном наследии В. В. Бартольда и А. З. Валидова», 07.00.08–Тарихшунослик, манбашунослик ва тарихий тадқиқот усуллари (тарих фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақами: В2017.3.PhD/Tar216.
Илмий раҳбар: Дониёров Алишер Худойбердиевич, тарих фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат шарқшунослик институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса, ИК рақами: Ўзбекистон Фанлар академияси Тарих институти, DSc.06.01.2018. Tar.56.01.
Расмий оппонентлар: Маҳкамова Нодира Рахмановна тарих фанлари доктори профессори; Файзиев Хуршид Турғунович тарих фанлари номзоди доцент.
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Амир Темур ва Темурийларнинг Марказий Осиё тарихи тараққиётидаги ўрнини кўрсатишда В. В. Бартольд ва А. З. Валидий Тўғон асарларининг аҳамияти, уларнинг роли ва хизматини аниқлаш ҳамда бу олимларнинг миллий тарихшуносликка кўрсатган таъсирини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Амир Темур ва Темурийлар даври тарихига оид В. В. Бартольд ва А. З. Валидий Тўғон илмий меросининг хронологик, қиёсий ва танқидий таҳлили асосида тарихий воқеалар талқинининг бир-биридан ўзаро фарқ қилувчи хусусиятлари очиб берилган;
ҳар иккала олим деярли бир даврда фаолият олиб борганликларига қарамай, уларнинг дунёқараши ва илмий ёндашувларига таъсир этган омиллар (олимларнинг турлича сиёсий тизим таъсири ва ижтимоий шароитда яшаганликлари, тарихни жамият тараққиёти қуроли сифатида қабул қилганликлари ва б.) натижасида уларнинг ҳар бири ўзига хос тарихий тадқиқот усулларини ишлаб чиққанлиги асослаб берилган;
В. В. Бартольднинг асосий мақсади Россия империяси илмий тафаккурининг Ғарб илми олдидаги обрўсини оширишдан иборат эканлиги, олим ўз асарларида Амир Темур ва Темурийлар даврининг салбий томонларига алоҳида эътибор қаратганлиги, айрим ҳолларда ўз фикрларига ҳам қарама-қарши чиққанлиги кўрсатиб берилган;
А. З. Валидий Тўғон Россия империясидаги “кичик” халқларни уларнинг тарихий қадриятлари асосида маърифатли қилишга эътибор қаратганлиги, Амир Темур ва Темурийлар фаолиятини баҳолашда тарих фанининг умумэътироф этилган қонуниятларига таяниб иш тутганлиги очиб берилган;
мустақиллик йиллари Ўзбекистонда Амир Темур ва Темурийлар даври тарихини ўрганиш борасида А. З. Валидий Тўғон асарларидан кўра, В. В. Бартольд асарларига кўпроқ мурожаат қилинганлиги мазкур давр тарихини тўлиқ ёритишга тўсқинлик бўлганлиги, ваҳоланки, А. З. Валидий Тўғоннинг Амир Темур ва Темурийлар даври тарихига оид асарларидан фойдаланиш фанга янги тарихий маълумотларни олиб келишга хизмат қилиши асослаб берилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
В. В. Бартольд ва А. З. Валидий Тўғоннинг Амир Темур ва Темурийлар даври тарихига оид илмий мероси бўйича олинган илмий натижалар асосида:
В. В. Бартольд асарларидаги Амир Темур ва Темурийлар даври тарихий жараёнлари талқинига оид маълумотлар ва хулосалардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси «Dunyo bo`ylab» каналида намойиш этилган «Улуғбек хазинасидан» ҳужжатли фильмини яратишда фойдаланилди. Фильмда Мирзо Улуғбек даври тарихини ёритишга бағишланган илмий асарлар талқини, жумладан В. В. Бартольднинг «Улуғбек ва унинг даври» асари тўғрисидаги тарихшунослик нуқтаи назаридан алоҳида аҳамиятга эга бўлган назарий ва амалий таклифлар ўз аксини топган (Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси, "Дунё бўйлаб" телеканали Давлат унитар корхонасининг 2018 йил 26 октябрдаги № 08-14-51-сон маълумотномаси). Ушбу маълумотлар Темурийлар даври тарихини ёритишда муҳим аҳамиятга эга бўлиб, ёшларни илм-фан ва тарихий шахсларга ҳурмат руҳида тарбиялашган хизмат қилади;
Амир Темур шахси ва Темурийлар даври тарихи бўйича В. В. Бартольд ва А. З. Валидий Тўғоннинг илмий меросида акс этган маълумотлардан «Соҳибқирон Амир Темур қомуси» ва «Амир Темур библиографияси»да фойдаланилган (Халқаро Амир Темур хайрия жамғармасининг 2019 йил 2 августдаги 24-22-cон маълумотномаси). Мазкур маълумотлар Амир Темур ва Темурийларнинг фаолиятини хорижлик, жумладан, рус ва турк олимлари томонидан ўрганилиши масалаларига ойдинлик киритишга хизмат қилган;
Амир Темур ва Темурийлар давридаги тарихий жараёнларнинг В. В. Бартольд ва А. З. Валидий Тўғоннинг асарларидаги талқини, мазкур олимлар илмий меросининг ХХ аср тарихшунослигига оид илмий натижалар ва хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2013 йил 19 апрелдаги 128-сонли буйруғига асосан нашрга тайёрланган “Марказий Осиё халқлари тарихи тарихшунослиги ва манбашунослиги” номли ўқув қўлланманинг маълумотлар йиғиш ва саралашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 28 сентябрдаги 89-03-3275-сон маълумотномаси). Хусусан, улар ўқув қўлланманинг “Амир Темур ва Темурийлар даври тарихшунослиги” номли бобдаги “Амир Темур даври тарихшунослиги”, “Амир Темур давлати тарихининг тарихий адабиётларда ёритилиши”, “Темурийлар даври тарихшунослиги” номли параграфларини шакллантиришга хизмат қилган.