Sayt test rejimida ishlamoqda

Абдувахабова Махина Азатовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Инглиз, итальян ва ўзбек фольклор матнларда гендернинг тил воситаларида ифодаланиши”, 10.00.06–Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.2.PhD/Fil147.
Илмий раҳбар: Маматов Абди Эшонқулович, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат шарқшунослик институти, Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети, Ўзбекистон Миллий университети, DSc.27.06.2017.Fil.21.01.
Расмий оппонентлар: Сафаров Шаҳриёр Сафарович, филология фанлари доктори, профессор, Агзамова Дилдора Бахадиржановна, филология фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Алишер Навоий номидаги Ўзбек тили ва адабиёти университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: инглиз, итальян ва ўзбек фольклор матнларида лисоний воситалар орқали ифодаланган гендерликнинг универсал ва миллий-маданий хусусиятларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
инглиз, итальян ва ўзбек фольклор матнларида халқ турмуш тарзини намоён қилувчи воқебанд универсал ҳамда гендерликнинг этнологик миллий-маданий мотивлари далилланган;
эркаклар ва аёллар фольклор матнларида тилшуносликнинг фонетика, прагматика ҳамда стилистика каби соҳаларига мансуб лисоний воситаларнинг қўлланилишига кўра фаоллик даражаси фарқланган; 
эркак ва аёллар фольклор матнларида мавжуд пантомимик, мимик, миремик ва фонацион новербал коммуникатив воситалар аниқланган;
эркак ва аёл концептосферасининг структур тадқиқи орқали иккала жинс матнларининг стилизацияси ва услуби ишлаб чиқилган; 
инглиз, итальян ва ўзбек фольклор матнларида ёритилган Ғарб ва Шарқ халқлари турмушида жинслар роли, функциялари прототиплар семантикаси, фрейм, гештальт ва дискурс таҳлиллари орқали очиб берилган.  
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Инглиз, итальян ва ўзбек фольклор матнларида гендерликни ифодаловчи тил воситаларини тадқиқ этиш жараёнида олинган натижалар асосида:
гендерликнинг онтологик масалалари хусусидаги назарий ҳамда жинслар ижтимоийлашувининг шаклланишига доир амалий умумлашмалар, диссертация тадқиқотининг якуний илмий хулосаларидан “Хотин-қизлар ва эркаклар учун тенг ҳуқуқ ҳамда имкониятлар кафолатлари тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси қонуни лойиҳасининг ишлаб чиқилишида ҳамда ЮСАИД ташкилоти билан ҳамкорликда амалга оширилган “Ўзбекистонда гендер тенглигини таъминлаш” лойиҳасида  фойдаланилган (Ўзбекистон Хотин-қизлар қўмитасининг 2019 йил 17 сентябрдаги 13/1861-19-сон маълумотномаси). Таклиф этилган тегишли хулоса ва тавсиялар гендерликка оид қонун ҳужжатларини лойиҳалашда асос бўлиб хизмат қилган; 
фольклор матнларида азал-азалдан мавжуд гендерлик муносабатлари ва иккала жинс вакилларининг социомаданий функциялари устидаги қиёсий таҳлиллардан ХТ-Ф2-004-сон “Ўзбек халқ педагогикаси ва фольклор анъаналари” мавзусидаги ёш олимлар фундаментал лойиҳасида фойдаланилди (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 1 апрелдаги 89-03-1221-сон маълумотномаси). Натижада турли маданият фольклор матнларида гендерлик муносабатлари ифодаланган мотивларни таққослаш имконияти яратилган ва ўтмишда ғарб/шарқ маданиятида иккала жинс вакиллари турмуш тарзи ҳақида тушунча ва тасаввурлар шакллантирилган. 
Учала миллат фольклор матнларидаги гендерлик муносабатлари талқин этилган мисоллардан Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети ҳузуридаги Чет тилларини ўқитишнинг инновациявий методикаларини ривожлантириш Республика илмий-амалий марказида 2015-2016 йилларда бажарилган ИОТ-2015-1-22 рақамли “Хорижий тиллар бўйича мультимедиа ахборот технологиялар базасини такомиллаштиришга оид дастур ва ўқув-услубий материаллар яратиш ва нашр этиш” мавзусидаги инновацион лойиҳада фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 1 апрелдаги 89-03-1221-сон маълумотномаси). Натижада диссертацияда мавжуд иккала жинс коммуникатив ҳулқ-атворининг тафовутлари “Типологик тилшунослик” мультимедиа комплексининг грамматик жинс категориясига оид бандини яратишда хизмат қилган;
турли миллат фольклор матнларидан Тамара Хоним уй-музейининг халқ қўшиқлари жамланган экспозициясида фойдаланилган (Маданият вазирлигининг 2019 йил 24 сентябрдаги 01-12-10-4806-сон маълумотномаси). Натижада диссертацияда ҳозирги замон гендер муаммолари таҳлил қилинган бандлари асосли фактик маълумот сифатида музейнинг назарий маълумотлар базасини бойитган;  
инглиз, итальян ва ўзбек лингвомаданиятлардаги гендер концептларининг структур тадқиқи ҳамда турли миллат эркак, аёл ровийларининг фольклористик оғзаки ва ёзма нутқ услубининг қиёсий-типологик тадқиқи ҳақидаги илмий натижалардан 2019 йил 30 мартда Миллатлараро муносабатлар ва хорижий мамлакатлар билан дўстлик алоқалари қўмитаси томонидан ўтказилган “Инсон, миллат, тил: тараққиёт масалалари” мавзусидаги илмий-назарий семинарда фойдаланилган (Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги миллатлараро муносабатлар ва хорижий мамлакатлар билан дўстлик алоқалари қўмитасининг 2019 йил 25 сентябрдаги 01-05-1609–сон маълумотномаси). Натижада, турли фольклор матнларида мавжуд Ғарб ва Шарқ халқлари маданияти ҳамда турмуш тарзи гендер концептларининг гештальт ҳамда фрейм таҳлил орқали очиб берилган;
гендер ва жинс тушунчалари, халқ оғзаки ижодининг тузилиши ва мазмун-мундарижасига оид назарий фикрлардан “Ўзбекистон” телеканалида тайёрланиб эфирга узатилган “Ассалом, Ўзбекистон!” кўрсатувида фойдаланилган  (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси «Ўзбекистон» телерадиоканали ДУКнинг 2019 йил 9 апрелдаги 01-11-696-сон маълумотномаси). Натижада, “гендер” тушунчасига берилган турли талқинлар ҳамда тилшунослик тизимида унинг тутган ўрнини белгилашга доир маълумотлар ушбу кўрсатувнинг сценарийсини тайёрлашда асосий манба бўлиб хизмат қилган;
инглиз, итальян ва ўзбек фольклор матнларида эркак ва аёл жинсидаги шахсларнинг ҳулқ-атвор меъёрлари ва маросим фольклорида эркак/ аёл характеристикаси ва культлари ҳақидаги бандлардан “Маданий-маърифий ва бадиий эшиттиришлар” муҳарририяти томонидан тайёрланган “Таълим ва тараққиёт” радиоэшиттиришида унумли фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси «Ўзбекистон» телерадиоканали ДУКнинг 2019 йил 7 майдаги O’zIR-S-90-сон маълумотномаси). Натижада радиотингловчилар турли маданиятларда фольклор матнлари мисолида эркак ва аёлларнинг ўзаро муносабатлари, ижтимоий роллари ҳақида маълумотга эга бўлганлар.

Yangiliklarga obuna bo‘lish