Попов Дмитрий Владимировичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Иккинчи жанубий славян таъсири ва XVI аср эпистоляр жанрининг шаклланиш масалалари (лексик-грамматик ва стилистик жиҳатлари)”, 10.00.04–Европа, Америка ва Австралия халқлари тили ва адабиёти (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2018.1.PhD/Fil427.
Илмий раҳбар: Шереметьева Анна Геннадьевна, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Миллий университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассасалар номи, ИК рақами: Ўзбекистон Миллий университети, Самарқанд давлат чет тиллар институти, Андижон давлат университети, DSc.26.04.2018.Fil.01.10.
Расмий оппонентлар: Кулмаматов Дусмамат Саттарович, филология фанлари доктори, профессор; Эсанов Ўктам Джаббарович, филология фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Фарғона давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: иккинчи жанубий славян таъсири даврига оид контекстларда шаклланган эпистоляр жанри лисоний воситалар тизимининг тарихий шаклланиш қонуниятларини (Иван Грознийнинг мактублари мисолида) очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Иван Грозний эпистоляр меросининг XVI аср қадимги рус адабиёти эпистоляр жанри тараққиёти ва иккинчи жанубий славян таъсири билан ўзаро алоқадорлиги исботланган;
иккинчи жанубий славян таъсирининг, хусусан, Иван Грозний эпистоляр меросида ўз ифодасини топган тил структурасининг барча сатҳларида архаикланиши, экспрессив синтактик элементлари ва “сўзлар тўқилмаси” (“плетение словес”) услубидан фойдаланиши каби асосий конститутив белгилари аниқланган;
Иван Грозний мактубларининг лексик-грамматик белгилари мажмуи уларнинг иккинчи жанубий славян таъсири феномени (кўп компонентли мураккаб сўзлар, мавҳум лексика, аорист ва имперфектнинг феъл шакллари, отларнинг иккиланган сони ва бошқалар) билан чамбарчас боғлиқлиги аниқланган;
Иван Грозний мактубларининг синтактик ўзига хосликлари, хусусан, риторик саволлар ва ҳис-ҳаяжон гаплар, ундалмалар, кириш сўз ва киритма конструкциялар ва бошқалар билан боғлиқликда очиб берилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Иккинчи жанубий славян таъсири муаммолари ва XVI асрнинг эпистоляр жанрининг шаклланиш масалалари юзасидан олинган натижалар асосида:
экспрессив синтактик конструкциялар таҳлили билан боғлиқ илмий хулосалар ИТД-1-57 рақамли “Ўзбек тилининг амалий муаммоларини амалга ошириш дастурини ишлаб чиқиш” амалий тадқиқотлар грант лойиҳаси доирасида қўлланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2018 йил 20 июндаги 89-03-2338-сон маълумотномаси). Илмий натижаларнинг амалий татбиғи лисоний фактларнинг ўзига хосликларини ёритиш, уларнинг ўзига хос тузилишини аниқлашда, хусусан,  синтактик бирликларнинг ҳиссий-ифодали сатҳларини очиб бериш учун  хизмат қилган;
XVI аср эпистоляр жанри ривожланишининг асосий даврлари таҳлили; Иван Грозний эпистоляр меросининг XVI аср эпистоляр жанри тараққиёти ва иккинчи жанубий славян таъсири билан ўзаро алоқадорлиги; Иван Грознийнинг эпистоляр меросида ўз аксини топган иккинчи жанубий славян таъсирининг конститутив белгилари; Иван Грозний мактубларидаги мавжуд лексик-грамматик белгилар мажмуининг иккинчи жанубий славян таъсири феномени билан боғлиқлиги борасидаги хулосалар А-1-197 рақамли “Инглиз ва немис тилларини ўрганиш учун ўқув-методик модулларни такомиллаштириш ва улардан фойдаланишнинг назарий ва амалий асослари” лойиҳаси доирасида қўлланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 5 январдаги 89-03-19-сон маълумотномаси). Натижада иккинчи жанубий славян таъсирининг эпистоляр жанрининг шаклланишида тутган муҳим ролига нисбатан янги нуқтаи назарнинг шаклланиши учун мустаҳкам пойдевор яратган, унинг натижалари лингвистикани “сўзлар тўқилмаси” (“плетение словес”) услубининг мавқеи ва асосий лингвистик белгилари ҳақидаги илмий-назарий билимлар билан бойитган;
Иван Грозний мактубларининг нутқий-прагматик жиҳати ва “сўзлар тўқилмаси” (“плетение словес”) услубининг экспрессив синтактик элементлари ўзаро нисбатлиги билан боғлиқ илмий хулосалар ОТ-А1-118 рақамли “Ўзбекистон Республикасининг кўп маданиятли таълимий муҳитида таълим сифатининг самарадорлигини ошириш методологиясини ишлаб чиқиш  ва татбиқ этиш” лойиҳаси доирасида қўлланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус вазирлигининг 2019 йил 5 январдаги 89-03-19-сон маълумотномаси). Диссертациянинг илмий натижалари “сўзлар тўқилмаси” (“плетение словес”) услубидаги публицистик матнлар ва  экспрессив синтактик элементлари нутқий-прагматик томонларнинг ўзаро муносабатдорлигини ўрганишда асос бўлиб хизмат қилган;
Иван Грозний мактубларининг лексик-грамматик белгилари мажмуи уларнинг иккинчи жанубий славян таъсири феномени (кўп компонентли мураккаб сўзлар, мавҳум лексика, аорист ва имперфектнинг феъл шакллари, отларнинг иккиланган сони ва бошқалар) билан чамбарчас боғлиқлиги бўйича олинган хулосалардан Ўзбекистон Рус маданий маркази Андижон вилояти бўлими ва Андижон вилояти халқ таълими бошқармаси томонидан ташкиллаштирилган Рус тили фестивалида “Иккинчи жанубий славян таъсири Русь – Россиянинг тарихи ва маданиятида” илмий семинар натижаларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Рус маданий марказининг 2019 йил 7 сентябрдаги 02-172-сон маълумотномаси). Натижада Иван Грозний мактубларида мавжуд лексик-грамматик белгилари мажмуини аниқлашда иккинчи жанубий славян таъсирининг ролига нисбатан янгича нуқтаи назарнинг шаклланиши учун мустаҳкам пойдевор яратган, семинар иштирокчиларининг рус тили тарихига оид илмий-амалий билимларининг ошишига хизмат қилган;
эпистоляр жанрнинг пайдо бўлиши ва тараққиёти билан боғлиқ илмий хулосалар, шу билан бир қаторда XVI асрга оид публицистик асарларни ўрганиш юзасидан олиб борилган тадқиқот натижалари Андижон вилояти телерадиокомпаниясида “Муносабат”, “Нигоҳ” телекўрсатувлари ҳамда “Интервью” радиоэшиттириши учун сценарийлар материалларини тайёрлашда қўлланилган (Андижон вилояти телерадиокомпаниясининг 2018 йил 21 июнь 20-21-31-сон маълумотномаси). Илмий натижаларнинг қўлланилиши телекўрсатувлар ва радиоэшиттиришлар мазмунининг янги маълумотлар билан бойитилиши, мухлислар аудиториясининг мавзу бўйича янги таассуротларга эга бўлишлари ҳамда уларда лисоний маданият толерантлиги туйғусини тарбиялаш кабиларга хизмат қилган.