Sayt test rejimida ishlamoqda

Иноятов Шукурилло Турғунбоевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Кичик ўлчамли яримўтказгичли гетероструктураларда катта радиусли экситонлар ва поляронлар», 01.04.10–Яримўтказгичлар физикаси  (физика-математика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйҳатга олинган рақам:  В2019.1.PhD/FM318.
Илмий раҳбар: Гулямов Абдурасул Гафурович, физика-математика фанлари доктори.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Наманган давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Физика-техника институти, DSc.30.05.2018.FM/T.34.01.
Расмий оппонентлар: Разиков Тахирджон Муталович, физика-математика фанлари доктори, профессор; Расулов Рустам Явкачович, физика-математика фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент ахборот технологиялари унивеситети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: кичик ўлчамли яримўтказгичли гетероструктураларда катта радиусли экситонлар ва поляронларнинг энергетик характеристикаларини квант нуқта ўлчамига боғлиқлигини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор локаллашган сферик квант нуқтада экситон синов тўлқин функциясидаги динамик корреляциясини ҳисобга олиш натижасида CdS-SiO2, InGaN-SiO2, Si-SiO2 квант нуқталардаги тажрибаларни асослаб берувчи 1-s сатҳ учун энергия функционали аниқланган;
икки ўлчамли фазода D¯марказ тўла энергияси ва электроннинг боғланиш энергияларини Хиллерас координаталари ёрдамида сонли усулда ҳисобланган ҳамда D¯  марказ тўла энергияси фазо ўлчами пасайганда энергия нисбати  E(2d)/E(3d)≈4.3 га тенг бўлиши аниқланган;
чекли потенциал баръерли сферик квант нуқтада аниқланган поляронли силжиш энергиясининг квант нуқта радиусига боғлиқлиги қонуниятида экстремум нуқтаси мавжудлиги кўрсатилган, хусусан  квант нуқта радиуси камайиб a≈30Ǻ га етганда кучли конфайнмент ҳолати юзага келиши натижасида поляронли силжиш энергияси максимум қийматга эришиши сўнгра камайиши аниқланган;
квант нуқтадаги полярон масаласини ечишда, ноадиабатик эффектларни ҳисобга олган ҳолда, Грин функциясининг спектрал ёйилмасини ечиш орқали полярон энергиясини ҳисоблашнинг содда модели ишлаб чиқилган;
илк бор Буймистров-Пекарнинг ноадиабатик усулидаги кучсиз, кучли ва оралиқ электрон-фонон ўзаро таъсир қийматларида икки ўлчамли полярон тўла энергияси ҳисобланиб, бу натижа бошқа натижаларга нисбатан Фейнманнинг усулида олинган аниқ натижага 98,5% мос келиши кўрсатилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Сферик квант нуқтадаги экситон энергиясини сферик квант нуқта радиусига боғланиш механизмларини аниқлаш асосида:
локаллашган сферик квант нуқтада чекли баландликка эга гетеробаръердаги экситоннинг 1-s сатҳи учун вариацион ҳисоблаш усули 13-02-00073 рақамли «Квантовые точки первого рода с непрямой в пространстве квазиимпульсов структурой зоны проводимости» лойиҳасида кичик ўлчамли яримўтказгич структуралар соҳасида амалий масалаларни ечишда фойдаланилган (Россия Фанлар академияси Яримўтказгичлар физикаси институтининг 2019 йил 9 июндаги 15507-46-2433-сон маълумотномаси) Илмий натижаларнинг қўлланилиши квант нуқтада экситон энергиясини квант нуқта радиусига боғлиқ ҳолда ечиш имконини берган;
чекли баландликка эга бўлган гетеробаръерли сферик квант нуқтада экситон энергиясини вариацион ҳисоблаш ҳамда  Кулон ва корреляция энергияларини таҳлил қилиш асосида олинган натижалар Ф-2-21 рақамли «Яримўтказгич-диэлектрик чегарасидаги сирт ҳолатлар зичлигини аниқлашни математик моделлаштириш» лойиҳасида квант ўрада Циклотрон резонанси содир бўлиш жараёнларини тушунтиришда қўлланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 15 июндаги 89-03-2489- сон маълумотномаси). Илмий натижалардан фойдаланиш кичик ўлчамли CdS-SiO2, InGaN-SiO2, ва Si-SiO2 квант ўрасидаги электрон транспорт массаси ва тўла концентрациясини аниқлаш имконини берган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish