Бердимуратов Даулетнияз Утениязовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. 
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Феъл фразеологик бирликларнинг лексикографик талқини тамойиллари (немис тили изоҳли луғати мисолида)”, 10.00.04–Европа, Америка ва Австралия халқлари тили ва адабиёти (филология фанлари). 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2018.3.PhD/Fil549.
Илмий раҳбар: Умарходжаев Мухтар Ишанходжаевич, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қорақалпоқ давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат шарқшунослик институти, Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети, Ўзбекистон Миллий университети, DSc.27.06.2017.Fil.21.01.
Расмий оппонентлар: Сиддиқова Ирода Абдузухуровна филология фанлари доктори; Ризаев Баходир Хайдарович филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети.
Диссертация йўналиши: амалий ва назарий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Фразеологик бирликларнинг шакллари, фразеологик бирликларнинг семантик, грамматик ва услубий тавсифи талқини, тагматнда фразеологик бирликларнинг бирикувини кўрсатиш ва барқарор сўз бирикмаларнинг бошқа хусусиятларини қамраган ҳозирги немис тили фразеологик бирлик феъл тагтизимини изоҳли луғатлар сатҳида очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
изоҳли луғатларда фразеологик бирликларни ифодалашда компонентларининг ўзаро алмашиниладиган барча барқарор ҳолатлари белгиланиб, уларнинг вариантларида фразесхемалар яхлитлиги, компонентлар таркибидаги баъзи бўлак ёки модель умумий асосини сақлаш, семема бир-бирига мос келадиган вариатив компонентлар ёки ассоциация алоқадорлиги мавжудлиги аниқланган;
фразеологик бирликларнинг семантик зичланиши оқибатида юзага келган имплицит жараёнлар аниқланиб, турли тезликда воқеланувчи бундай жараёнлар фразешаклларни тўлдиришда ўз ифодасини топиши далилланган;
семантик жиҳатдан муштарак фразеологик бирликлар уларнинг фразешакл тузилиши умумий бўлган моделга кириши белгиланган ва бир моделга эга фразеологик бирликлар орасидаги алоқалар тизими кенг маъно асосида очиб берилган;
оддий-сўзлашув феълли фразеологик бирликлар яхлит тагтизимда бирлашиши, уларнинг типологик тавсифи тилдаги аксар феъл фразеологик бирликларнинг умумий шаклланиш қонуниятлари ва структурал типологияси тараққиётига мувофиқ келиши исботланган; 
ҳозирги немис тилининг асосий тип ва типости фразеологик бирликларининг ясалишида феълнинг фаоллиги далилланган, фразеологик бирликларнинг вариатив компонентлари орасидаги ўзаро шартли алоқа асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Немис тили изоҳли луғатларида феъл фразеологизмларнинг репрезентацияси тадқиқи бўйича олинган натижалар асосида:
замонавий немис тилининг изоҳли луғатларда феъл фразеологиясининг ифодаланиши бўйича ишлаб чиқилган амалий ва назарий хулосаларидан «Қорақалпоқ тилини ўқитишнинг назарий-методик асосларини такомиллаштириш концепцияси ва комплекс тадқиқотини ишлаб чиқиш» мавзусидаги ХТ-Ф2-011-сон фундаментал лойиҳасида фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 25 январдаги 6-сон маълумотномаси). Феъл фразеологик бирликларнинг изоҳли луғатларда талқин қилиниши бўйича тақдим этилган концепция жорий лойиҳа мазмун-моҳиятини янада тўлдиришга хизмат қилган;
феъл фразеологик бирликларни ҳозирги немис тилининг изоҳли луғатларида репрезентацияси бўйича олиб борилган тадқиқот материаллари Қорақалпоқ давлат университетида «Катта Экспертлар Хизмати» (Senior Experten Service (SES)) эксперти Ханс-Гюнтер Пассман томонидан илмий семинар ва амалий машғулотларда қўлланилган (Катта Экспертлар Хизмати ташкилотининг 2019 йил 17 апрелдаги маълумотномаси). Натижада тадқиқот материалларини дарсларда фойдаланиш жараёнида фразеологик бирликларнинг семантикаси, нутқда фойдаланишнинг ўзига хос хусусиятларини очиб беришга имкон берди ва талабалар билан суҳбатда илмий асос бўлиб хизмат қилган;
ҳозирги немис тилининг лексик тизимида барқарор сўз бирикмаларнинг функционал ва экспрессив хусусиятлари таҳлили, изоҳли луғатларда фразеологик бирликларнинг қўлланилишини умумлаштириш асносида олинган назарий хулосалардан Қорақалпоғистон Республикаси телерадиокомпаниясининг “Хабар” ахборот-таҳлилий телекўрсатувида фойдаланилган (Қорақалпоғистон Республикаси телерадиокомпаниясининг 2019 йил 4 февралдаги 01-02/38-сон маълумотномаси). Натижада радио ва телекўрсатувларда тайёрланган материаллар нисбатан такомиллаштирилган, илмий-оммабоп кўрсатувларнинг мазмун-моҳияти янги тушунча ва қарашлар билан бойитилган.