Нормаматов Султонбек Эрмаматовичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ўзбек луғатчилигининг шаклланиши ва ривожланишида жадид маърифатпарварларининг ўрни», 10.00.01–Ўзбек тили (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.4.DSc/Fil100.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети. 
Илмий маслаҳатчи: Тожиев Ёрмат, филология фанлари доктори, профессор.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Ўзбек тили, адабиёти ва фольклори институти, DSc.29.11.2018.Fil.46.03.
Расмий оппонентлар: Улуқов Носиржон Мухаммадалиевич, филология фанлари доктори, профессор; Холманова Зулхумор Турдиевна, филология фанлари доктори, профессор; Маматов Абдуғафур Эшонқулович, филология фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: жадид маърифатпарварларининг ўзбек луғатчилиги тараққиётидаги ўрнини концептуал белгилаш, улар яратган филологик луғатларнинг лингвистик талқинини амалга ошириш, уларнинг ўзбек замонавий лексикографияси тараққиётига таъсирини асослашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
замонавий ўзбек луғатчилигининг асослари жадид маърифатпарварлари томонидан яратилганлиги, уларнинг туркий (ўзбек) луғатчиликка замонавий лексикографик тамойилларни олиб кирганлиги асосланган;
давр луғатларининг мазмуни (контент) ва тузилиши (структураси)ни ёритишда аввалги ва кейинги давр ҳамда ўз даври манбаларига қиёслаш усулининг афзаллиги кўрсатилган;
бир тилли луғатларга сўз танлаш, уларни изоҳлаш ва далиллашда анъанавий ва замонавий лексикографик тамойиллар уйғунлаштирилганлиги очиб берилган;  
таржима луғатларида русча сўзларга ўзбекча муқобил сўз, сўз бирикмаси танлаш, изоҳлаш, тавсифлаш усуллари ва уларнинг комплекс қўлланганлиги асосланган;
давр луғатчилигининг кейинги давр таржима, изоҳли, терминологик; филологик ва энциклопедик луғатларнинг яратилишида методологик вазифа бажарганлиги исботланган, замонавий лексикографиянинг ривожланиш тенденциялари аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Жадид маърифатпарварларининг луғатчилик фаолиятини ўрганиш бўйича олинган натижалар асосида:
жадид маърифатпарварларининг замонавий ўзбек луғатчилигининг шаклланиши ва ривожига қўшган ҳиссасига оид, шунингдек, Абдурауф Фитрат, Абдулла Қодирий, Элбек, Ашурали Зоҳирий, Исҳоқхон Ибрат, Назир Тўрақулов каби жадид адибларининг лексикографик фаолиятидаги луғат тузиш принциплари, луғатларга сўз танлаш ва сўз қўллаш тажрибаларига оид диссертация натижалари ва илмий хулосаларидан Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси Ўзбек тили, адабиёти ва фольклори институтида давлат илмий-техника дастурлари доирасида 2012-2016 йилларда бажарилган ФА-Ф1-Г041-сонли  «Ўзбек тили лексикаси ва терминологиясининг мустақиллик даври тараққиётини тадқиқ этиш» мавзусидаги фундаментал тадқиқот лойиҳасини амалга оширишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академиясининг 2019 йил 15 октябрдаги 3/1255-2733-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳа доирасида ўзбек луғатчилигининг етарлича тадқиқ этилмаган XIX асрнинг охири ва XX аср бошларидаги ҳолати бўйича, ўзбек тили лексикаси ва терминологиясининг ўтган асрнинг 20-30-йилларидаги тадрижий такомили бўйича тавсифий маълумотлар кенгайган;
жадид адибларининг тилга, тилшуносликка муносабати, шунингдек, давр луғатчилигининг шаклланиш зарурати, омиллари, манбалари ва жадидларнинг луғатчилик соҳасидаги фаолияти ҳақидаги илмий маълумотлардан Тошкент давлат педагогика университетида 2015–2017 йилларда бажарилган А-1-61 рақамли «Кўриш имконияти чекланган талабалар учун тилшунослик фанлари бўйича аудиокитоб таъминотини яратиш» мавзусидаги амалий лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 30 майдаги 89-03-2324-сон маълумотномаси). Бунинг натижасида лойиҳа материаллари жадид маърифатпарварларининг ўзбек луғатчилигининг  шаклланиши ва ривожланишига қўшган ҳиссасига оид янги илмий манба ва маълумотлар билан бойиган;
жадид адиблари томонидан яратилган кўп тилли таржима луғатларидаги сўз танлаш, изоҳлаш, муқобиллари сақланишини таъминлаш, ўзбек тилидан бошқа тилларга сўзма-сўз таржима қилиб бўлмайдиган терминларнинг изоҳларини ёритиш, интерпретацияни амалга ошириш усуллари  таҳлилига оид назарий маълумотлардан Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетида 2017–2018 йилларда бажарилган ОТ-А1-018 рақамли «Ўзбек тили ва унинг таржимаси билан боғлиқ электрон ва банк-молия терминларининг кўп тилли луғатларини яратиш» мавзусидаги амалий лойиҳа бажарилишида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 14 октябрдаги 89-03-3907-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳа доирасида банк-молия терминларининг кўп тилли луғатларини яратиш тамойилларининг мукаммал даражада ишлаб чиқилишига эришилган;  
жадид адиблари луғатчилик фаолиятининг маҳсули сифатида ўзбек лексикографияси тарихида дастлабки кўп тилли таржима луғатларининг, дастлабки терминологик луғатларнинг, дастлабки ўқув луғатларининг шаклланишига оид назарий фикрлар ва фактик материаллардан  5220100 – Филология ва тилларни ўқитиш (ўзбек тили) бакалавриат таълим йўналиши учун мўлжалланган «Ҳозирги ўзбек тили» дарслигининг «Лексика, лексик-семантик сатҳ, лексикология ва лексикография» деб номланган қисмини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 14 октябрдаги 89-03-3907-сон маълумотномаси). Натижада дарсликдаги лексемаларнинг тарихий тараққиёт босқичларидаги ўзгаришлари, маълум бир тилдаги лексемани қариндош бўлмаган бошқа тилдаги лексема билан қиёслаш, лексеманинг лексикографик талқинига оид маълумотлар назарий ва амалий жиҳатдан бойиган;  
жадид адибларининг илмий-адабий мероси, уларнинг ўзбек миллий тили, унинг асосини ташкил этувчи давр адабий тилининг ривожидаги ўрнини аниқлашга, жадид луғатчилигининг ўзбек лексикографияси тадрижий такомилидаги мавқеини белгилашга доир назарий хулосалар асосида Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг «Madaniyat va ma’rifat» телеканалида 2016-2017 йилларда эфирга узатилган «Go‘zal yozg‘ichlar»  кўрсатуви сценарийларини тайёрлашда самарали фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси «Madaniyat va ma’rifat» телеканалининг 2019 йил 18 октябрдаги 01-16/431-сон маълумотномаси). Натижада мазкур телекўрсатув учун тайёрланган материалларнинг мазмуни мукаммаллашган, илмий далилларга бой бўлиши таъминланган.