Қурбонов Парда Ахмедовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида
I. Умумий маълумотлар.
Диссертацияси мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража берадиган фан тармоғи номи): “Байрон ижодида шарқ ва шарқона мотивлар тавсифи (қиёс ва таржима)”, 10.00.06–Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертацияси мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.4.PhD/Fil375.
Илмий раҳбар: Холбеков Мухаммаджон Нурқосимович, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қарши давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи ИК рақами: Самарқанд давлат чет тилар институти, PhD. 29.06.2019.4.Fil/Ped.83.01.
Расмий оппонентлар: Бақоева Муҳаббат Қаюмовна филология фанлари доктори, Ҳошимова Дилдора Мадаминовна, филология фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Фарғона давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Байрон ижодида Шарқ ва шарқона мотивларнинг келиб чиқиш манбаларини ва диний анъаналар талқинини кенг қамровда таҳлил этишни ўрганишда уни якка ҳолда эмас, балки Ғарбий Европада романтизмнинг вужудга келиши ва тараққиёти контексти билан боғлаб ўрганиш орқали очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Ғарбий Европа романтизм даври адабиёти илоҳий сирларга, диний фалсафа, руҳ қудрати, халқпарварлик, ҳақиқат ва адолат учун курашчанлик, инсон ва табиат муаммоларига қизиқиши очиб берилган;
Байроннинг «Каин» ва Фитратнинг «Шайтоннинг тангрига исёни» асарларидаги поэтк ғояларнинг ўхшашлиги ва тафовутлари аниқланиб, диний-мифологик фабула ва образлар орқали бадиий сюжет ва характерларни, асосий поэтик ғояни очишга хизмат қилиши асосланган;
Байрон ва Фитрат асарларидаги озодлик, тенглик, ҳурфикрлик ва гуманистик ғояларнинг ўзига хос жиҳатлари далиланган;
Байрон драмасида Қобил ва Ҳобил (Авел) воқеаси асар сюжетининг асоси эканлиги, Фитрат асарига бу воқеа киритилмаганлиги, Байрон драмасида Люцифер-Шайтоннинг гўзал, улуғвор қиёфада кўрсатилганлиги ва Фитрат асарида эса ўта такаббур қилиб тасвирланиши исботланган;
IV. Натижаларнинг жорий қилиниши.
Байрон ижодида шарқ ва шарқона мотивлар тавсифи муаммосини миллий ва жаҳон бадиий тафаккури контекстида типологик тадқиқ этиш, адабиётшунослик назарияси илмий назарий асосларини ишлаб чиқиш асосида:
романтизм оқимининг йирик вакили, машҳур инглиз шоири Ж.Г.Байрон ва ушбу давр ижодкорлари асарларининг пайдо бўлиши, жанри, бадиий асарлар асосида халқларнинг маданияти, тарихи, урф-одати, турмуш тарзи, анъаналари ва миллий қадриятларига оид хулосалардан ФА-Ф1-Г040 рақамли «Ўзбек адабиёти қиёсий адабиётшунослик аспектида: типология таъсир» мавзусидаги фундаменал лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 30 июлдаги 89-03-2854-сон маълумотномаси). Илмий натижаларнинг қўлланилиши XX аср ўзбек насрини бошқа халқлар адабиёти билан қиёсий ўрганишда, хусусан, типология, адабий таъсир каби қиёсий адабиётшуносликнинг муҳим муаммоларни ёритишда маълум даражада хизмат қилган;
Шарқ ва Ғарб цивилизациялари ўртасидаги диалогнинг ўзига хос жиҳатларини очиб беришга оид хулосалардан ОТ-Ф8-002 рақамли «Ҳозирги замон цивилизациясининг инсон ижтимоий қиёфасига таъсири» мавзусидаги фундаментал илмий тадқиқот лойиҳасини бажаришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 30 июлдаги 89-03-2854-сон маълумотномаси). Натижада Ж.Г. Байрон ва А. Фитрат ижодлари қиёсий таҳлили орқали Шарқ ва Ғарб мутафаккирларининг инсон ҳақидаги фикрлари таҳлили бўйича назарий умумлашмалар чиқаришга хизмат қилган;
Қашқадарё вилоят радиосининг «Китоб ва китобхонлик» туркум эшиттиришлари доирасида «Байрон ижоди ва китобхон мулоҳазаси» номли радио-очерк сценарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Қашқадарё вилоят телерадиокомпаниясининг 2019 йил 22 апрелдаги 12-15-535-сон маълумотномаси). Радиотингловчиларга инглиз романтизми адабиёти, Ж.Г.Байрон ижоди, асарларининг рус ва ўзбек тилларига қилинган таржималари ҳақида қимматли маълумотлар бериш орқали эшиттиришлар савиясининг оширилишига эришилган.