Норбоев Одил Абраевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража берадиган фан тармоғи номи): «Миллий иқтисодиётда мулкчилик муносабатларини амалга ошириш механизмини такомиллаштириш», 08.00.01–Иқтисодиёт назарияси (иқтисодиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.2.PhD/Iqt129.
Илмий раҳбар: Вахобов Алишер Восиқович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат иқтисодиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон Миллий университети, DSc.30.05.2018.I.01.11.
Расмий оппонентлар: Муродова Нодира Куллиевна, иқтисодиёт фанлари доктори, доцент, Мирзакаримова Муяссархон Мўминовна, иқтисодиёт фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот номи: Тошкент давлат техника университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: иқтисодий ислоҳотларни чуқурлашуви шароитида мулкчиликни амалга ошириш самарадорлига қаратилган илмий таклиф ва амалий тавсияларни ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
турли мулк объектларидан самарали фойдаланишни таъминлаш ва мулкчилик муносабатларини тартибга солувчи институтлар фаолиятини такомиллаштириш орқали “ўрта мулкдорлар синфи” ни мамлакатни барқарор ривожлантириш омилига ва миллий иқтисодиётнинг таянчига айлантириш зарурати асосланган;
мулкни ижарага бериш асосида олинадиган даромадларнинг барқарорлигини таъминлаш мақсадида ижарачининг ноқонуний хатти-ҳаракати билан боғлиқ ҳолда юзага келадиган йўқотишларни қоплаб бериш жамғармасини шакллантириш таклифи ишлаб чиқилган;
тадбиркорнинг мулкка эгалиги ёки ундан фойдаланиш жараёнида иқтисодий ресурслар сарфи билан боғлиқ харажатларнинг давлат ёки жамоат эҳтиёжлари учун йўналтирилиши натижасида вужудга келадиган зарарларни аниқлаш ҳамда уларни қоплаб бериш манбаини шакллантириш зарурати аниқланган;
миллий иқтисодиётда мулкдан олинадиган даромад даражасини максималлаштириш мақсадида мулкчилик муносабатларининг ҳуқуқий асосларини такомиллаштириш ва “тармоқ-ҳудуд” занжирининг узвийлигини таъминлаш орқали мулкчилик муносабатларини амалга ошириш фаолиятини самарали ташкил этиш тавсия қилинган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ўзбекистонда бозор шароитида мулкчилик муносабатларини иқтисодий амал қилиш жараёнини такомиллаштириш бўйича ишлаб чиқилган илмий таклифлар асосида:
турли мулк объектларидан самарали фойдаланишни таъминлаш ва мулкчилик муносабатларини тартибга солувчи институтлар фаолиятини такомиллаштириш орқали “ўрта мулкдорлар синфи” ни мамлакатни барқарор ривожлантириш омилига ва миллий иқтисодиётнинг таянчига айлантириш зарурати ҳамда мулкдан олинган фойда, даромад турлари, унга нисбатан берилган имтиёзларни мулкчилик муносабатларини рағбатлантирувчи жамғармалар миқёсида янада такомиллаштириш борасидаги таклифлар Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатасида ва Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва саноат вазирлигида мулк шаклларидан самарали ёки самарасиз фойдаланишнинг мезонларини такомиллаштиришда ҳамда мулкчилик муносабатларинини рағбатлантирувчи жамғармалар фаолиятини ташкил этиш лойиҳасини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Қонунчилик палатаси Бюджет ва иқтисодий ислоҳотлар Қўмитасининг 2019 йил 26 ноябрдаги 04/1-06-116-сон ҳамда Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва саноат вазирлигининг 2019 йил 27 августдаги БУ-1-8/1-сон маълумотномалари). Ушбу таклифларни амалиётга жорий этилиши натижасида мулкдан фойдаланиш жараёнида олинаётган фойда, фоиз, рента ва бошқа даромад турларини реал иқтисодий ҳолатдан келиб чиқиб тартибга солиш имконияти яратилган;
мулкни ижарага бериш асосида олинадиган даромадларнинг барқарорлигини таъминлаш мақсадида ижарачининг нотўғри хатти-ҳаракати билан боғлиқ ҳолда юзага келадиган йўқотишларни қоплаб бериш жамғармасини шакллантириш бўйича таклифдан Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатасида ва Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва саноат вазирлигида турли миқёсдаги мулк эгаларини, жумладан ишлаб чиқарувчи ҳамда хизмат кўрсатувчи корхона, фирма эгалари манфаатдорлигини ошириш чора-тадбирларини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Қонунчилик палатаси Бюджет ва иқтисодий ислоҳотлар Қўмитасининг 2019 йил 26 ноябрдаги 04/1-06-116-сон ҳамда Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва саноат вазирлигининг 2019 йил 27 августдаги БУ-1-8/1-сон маълумотномалари). Ушбу таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида республикада давлат ва жамият қурилишида ҳақиқий мулкдорлар синфининг тутган ўрнига қараб жамиятдаги умумий барқарорлик кўрсаткичлари ишлаб чиқилган;
тадбиркорнинг мулкка эгалиги ёки ундан фойдаланиш жараёнида иқтисодий ресурслар сарфи билан боғлиқ харажатларнинг давлат ёки жамоат эҳтиёжлари учун йўналтирилиши натижасида вужудга келадиган зарарларни аниқлаш ҳамда уларни қоплаб бериш манбаини шакллантириш билан боғлиқ таклифдан Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатасида ва Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва саноат вазирлигида тадбиркорлик муҳитини яхшилаш ва мулкчилик муносабатларини такомиллаштириш билан боғлиқ концепцияни ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Қонунчилик палатаси Бюджет ва иқтисодий ислоҳотлар Қўмитасининг 2019 йил 26 ноябрдаги 04/1-06-116-сон ҳамда Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва саноат вазирлигининг 2019 йил 27 августдаги БУ-1-8/1-сон маълумотномалари). Ушбу таклифни амалиётга жорий этилиши мамлакатимизда ишбилармонлик муҳитини тубдан яхшилаш, тадбиркорлик фаолияти учун янада қулай шарт-шароитларни яратиш, хусусий мулк билан боғлиқ муносабатларни кафолатли равишда ечимини топиш мақсадидаги чора-тадбирларни ишлаб чиқиш ва жорий этишга имкон берган;
миллий иқтисодиётда мулкдан олинадиган даромад даражасини максималлаштириш мақсадида мулкчилик муносабатларининг ҳуқуқий асосларини такомиллаштириш ва “тармоқ-ҳудуд” занжирининг узвийлигини таъминлаш орқали мулкчилик муносабатларини амалга ошириш фаолиятини самарали ташкил этиш бўйича берилган таклиф Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатасида ва Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва саноат вазирлигида мулкдан самарали фойдаланиш, унинг ҳуқуқий асосларини такомиллаштириш, ундан олинадиган даромад даражасини ошириш билан боғлиқ тадбирлар режасини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Қонунчилик палатаси Бюджет ва иқтисодий ислоҳотлар Қўмитасининг 2019 йил 26 ноябрдаги 04/1-06-116-сон ҳамда Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва саноат вазирлигининг 2019 йил 27 августдаги БУ-1-8/1-сон маълумотномаси). Ушбу таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида республикада мулкчилик муносабатларини самарали амалга оширишнинг комплекс тизимини ишлаб чиқиш ва татбиқ этиш билан боғлиқ дастурларни ишлаб чиқиш ҳамда пировардида мулкдан олинадиган даромад даражасини максимал даражага етказиш мумкинлиги асосланган.