Султанов Баходир Файзуллаевичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Қишлоқ хўжалигида мелиоратив тадбирлар самарадорлигини оширишнинг илмий-услубий асосларини такомиллаштириш”, 08.00.04–Қишлоқ хўжалиги иқтисодиёти (иқтисодиёт фанлари). 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2018.3.DSc/Iqt146.
Илмий маслаҳатчи: Умурзаков Ўктам Пардаевич, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассасалар номи: Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти, Қишлоқ хўжалиги иқтисодиёти илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассасалар номи, ИК рақами: Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти, Қишлоқ хўжалиги иқтисодиёти илмий-тадқиқот институти, DSc.27.06.2017.I.10.03.
Расмий оппонентлар: Эгамбердиев Фармонқул Турсунқулович, иқтисодиёт фан-лари доктори, профессор; Қодиров Абдусатторхўжа, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Маматқулов Абдурашид Вахидович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот:  Қарши муҳандислик-иқтисодиёт институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: қишлоқ хўжалигида мелиоратив тадбирлар самарадорлигини баҳолаш ва оширишнинг илмий-услубий асосларини такомиллаш-тиришга қаратилган таклиф ва амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ерларнинг мелиоратив ҳолати ва ҳосилдорлик ўртасидаги сабаб-оқибат боғланиши ҳамда етиштирилган қишлоқ хўжалиги маҳсулотининг бозор нархини ҳисобга олган ҳолда ерларнинг мелиоратив ҳолатини ёмонлашиши оқибатида кўриладиган зарарлар миқдорини аниқлашга қаратилган услубий ёндашув такомиллаштирилган;
мелиоратив тизим ҳолатига таъсир этувчи “ердан фойдаланиш коэффициенти”, “шўрланиш даражаси”, “сизот сувлар сатҳи”, “тупроқдаги гумус миқдори” каби кўрсат-кичлар хатарлилигининг чегаравий қийматларини ҳисобга олган ҳолда ҳудуднинг мелиоратив ҳолатини баҳолаш индикаторлари ишлаб чиқилган;
чекланган маблағлардан самарали фойдаланиш асосида ҳудуднинг мавжуд мелиоратив ҳолати ва атроф-муҳит муҳофазаси мутаносиблигини таъминлашни кўзда тутувчи мелиоратив тадбирларга сарфланаётган молиявий маблағларни мақбул жойлаш-тириш алгоритми асосланган;
алоҳида дала контурлар бўйича уларнинг жойлашуви, сув билан таъминланиш даражаси, тошлоқлиги, балл-бонитети, қиялиги, шўрланиш даражаси, тупроқнинг механик тузилиши ва бошқа табиий шароитлар назарда тутилган “Дала паспорти”ни ишлаб чиқиш асосида қишлоқ хўжалиги экинларини мақбул жойлаштириш тизими асосланган;
“Ерларнинг комплекс мелиорацияси аналитик Маркази”ни ташкил этиш асосида ерларни мелиоратив ҳолати мониторинги тизимини шакллантириш таклифи ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Қишлоқ хўжалигида мелио-ратив тадбирлар самарадорлигини оширишнинг илмий-услубий асосларини такомил-лаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида: 
ерлар мелиоратив ҳолатининг ёмонлашиши оқибатида кўриладиган зарарлар миқдори ва таъсирини аниқлаш бўйича услубий ёндашувлар Қорақалпоғистон Респуб-ликаси қишлоқ хўжалиги вазирлиги томонидан амалиётга жорий этилган (Қорақалпоғистон Республикаси қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2019 йил 23 февралдаги 03/019-483-сон маълумотномаси). Ушбу услубий ёндашув асосида Қорақалпоғистон Республикасида 2007 йилда мелиоратив ҳолат ёмон бўлган ерларда ҳосилдорликни йўқотиш эвазига фермер хўжаликларида ўртача 4,1 млдр. сўм, тола сифатида эса йилига 5,6 млн. доллар, 2017 йилда эса мос равишда 9,2 млд. сўм ёки тола сифатида 2,56 млн. долларлик маҳсулот етиштирилмай қолганлиги асослаб берилган;
мелиоратив тизим ҳолатига таъсир этувчи кўрсаткичлар хатарлилигининг чегаравий қийматларини ҳисобга олган ҳолда ишлаб чиқилган ҳудуднинг мелиоратив ҳолатини баҳолаш индикаторлари бўйича услубий ёндашувлар Қорақалпоғистон Республикаси қиш-лоқ хўжалиги вазирлиги, Ўзбекистон Республикаси Ер ресурслари, геодезия, картография ва давлат кадастри Давлат қўмитаси фаолиятида амалиётга жорий этилган. (Ўзбекистон Республикаси Ер ресурслари, геодезия, картография ва давлат кадастри Давлат қўмитасининг 2019 йил 1 апрелдаги 02-05-2549-сон ҳамда Қорақалпоғистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2019 йил 23 феврал 03/019-483-сон маълумотлари). Ушбу услубий ёндашувни амалиётга қўлланилиши тупроқнинг сифати, шунингдек, мелиоратив тадбир-ларнинг атроф-муҳит экологиясига ва биохилма-хилликка таъсир даражасини баҳолаш имконини яратган;
“Дала паспорти”ни ишлаб чиқиш асосида экин майдонларини мақбул жойлаштириш бўйича тавсиялар Ўзбекистон Республикаси Ер ресурслари, геодезия, картография ва давлат кадастри Давлат қўмитаси, Қорақалпоғистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги томонидан амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Ер ресурслари, геодезия, картография ва давлат кадастри Давлат қўмитасининг 2019 йил 1 апрелдаги 02-05-2549-сон ҳамда Қорақалпоғистон Республикаси қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2019 йил 23 февралдаги 03/019-483-сон маълумотлари). Ушбу таклифнинг амалиётга жорий этилиши экин майдонининг алоҳида дала контурлар кесимида жойлашуви, сув билан таъминланиш даражаси, тошлоқлиги, балл-бонитети, қиялиги, шўрланиш даражаси, тупроқнинг механик тузилиши ва бошқа табиий шароитларни назарда тутган ҳолда меъёрий харажатларга (ишлаб чиқариш, моддий сарф-харажатлар, ёнилғи сарфи, меҳнат меъёрлари ва бошқа) таъсир этувчи табақалашган кўрсаткичларни асослаш имконини берган; 
мелиоратив тадбирларга сарфланаётган молиявий маблағлардан гео-экологик чекловлар нуқтаи-назаридан мақбул фойдаланишнинг иқтисодий-математик модели Қорақалпоғистон Республикаси сув хўжалиги вазирлиги томонидан амалиётга жорий этилган (Қорақалпоғистон Республикаси қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2019 йил 23 февралдаги 03/019-483-сон маълумотномаси). Мазкур моделни қўллаш мелиоратив тадбирларнинг ҳар бир турига мос келадиган харажатларни ҳисоблаш ва ортиқча сарф-ларни камайтириш чора-тадбирларини ишлаб чиқиш имконини яратган;
“Ерларнинг комплекс мелиорацияси аналитик Маркази”ни ташкил этиш асосида ерларни мелиоратив ҳолати мониторингини юритиш тизимини такомиллаштириш бўйича таклифлар Қорақалпоғистон Республикаси сув хўжалиги вазирлиги томонидан амалиётга жорий этилган (Қорақалпоғистон Республикаси қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2019 йил 23 февралдаги 03/019-483-сон маълумотномаси). Ушбу таклифнинг амалиётга жорий этилиши ерларнинг мелиоратив ҳолатига оид электрон маълумотлар базасини шакллан-тириш ҳамда об-ҳаво ва иқлим ўзгариши, уларнинг тупроқ унумдорлигига таъсири бўйича илмий-тадқиқот ва конструкторлик ишланмалар асосида агроландшафт ҳолатини мунтазам мониторинг юритиш имкониятини яратган.