Эргашева Сайёра Зафаржоновнанинг
фалсафа доктори диссертацияси (PhD) ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ўрта толали ғўзанинг тезпишар шаклларини яратишда турли мутантларни дурагайлаш самараси», 06.01.05–Селекция ва уруғчилик (қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.2.PhD/Qх92.
Илмий раҳбар: Ибрагимов Паридун Шукурович, биология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат аграр университети, DSc.27.06.2017.Qx.13.
Расмий оппонентлар: Нариманов Абдужалил Абдусаматович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор; Абдиев Фозил Рашидович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: ғўзанинг ўрта толали навлари ва тизмаларини турли хил мутагенлар таъсирида нурлантириб, олинган мутантларни мутантлараро дурагайлаш орқали янги тезпишар, вилт касаллигига бардошли бўлган бошланғич ашёлар яратишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор янги ва истиқболли навларга турли хил мутагенларни таъсир эттириш орқали яратилган мутант ўсимликларни ўзаро чатиштириб, уларнинг авлодларини аксарият қимматли хўжалик белгилар бўйича гибридологик таҳлил қилинган;
барча қимматли хўжалик белгилари бўйича ўзгарувчанлик мутантлар ва мутант дурагай авлодларида қиёсий ўрганилган ва трансгрессив ўсимликларнинг пайдо бўлиши мутантлараро дурагайлашда юқори бўлганлиги исботланган;
мутантлараро дурагайларнинг генерацияларида корреляцион боғланишларнинг ўзгариши таҳлил қилиниб, бевосита селекция жараёнига жалб этилган, яъни тезпишар ҳамда тола сифати жаҳон бозори андозаларига жавоб берадиган янги тизмалар яратишда мутантлараро чатиштириш услуби биринчи маротаба қўлланилган;
мутантлараро дурагайлаш жараёнида миқдорий белгиларнинг ирсияти ўсиши  натижасида ажратилган генерацияларда танлов ишларининг самараси юқори бўлиши аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ўрта толали ғўзанинг тезпишар шаклларини яратишда турли мутантларни дурагайлаш самараси бўйича олинган натижалар асосида:
ўрта толали ғўзанинг С-2612, Султон, Барҳаёт, С-2615, Т-20 ва Т-707 навлари ва тизмаларининг турли мутагенлар билан нурлантирилган мутантларидан фойдаланилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2019 йил 19 июлдаги 04/020-1281-сон маълумотномаси). Натижада диққатга сазовор бўлган Т-19, Т-25, Т-32 ва Т-37 тизмалари яратилган;
ғўзанинг ўрта толали мураккаб мутант гетерозиготали генотипларида тезпишарлик ва вилт касаллигига бардошлилик хусусияти ҳамда кўсакларнинг очилиш суръати аниқланган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2019 йил 19 июлдаги 04/020-1281-сон маълумотномаси). Натижада бир қанча белгилар бўйича ноёб бўлган тизмалари яратилган;
тола ҳосилдорлиги юқори, тезпишар, тола индекси юқори янги С-2616 нави яратилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2019 йил 19 июлдаги 04/020-1281-сон маълумотномаси). Ушбу навнинг навдорлиги 98 фоиз бўлганлиги маълум бўлди ва Тошкент вилояти Қибрай тумани Пахта селекцияси уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий тадқиқот институтининг марказий тажриба хўжалигида 0,6 га майдонда бирламчи уруғчилик кўчатзорлари ташкил этилган.