Мухамедов Фарход Турсунбаевичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ўзбекистонда қимматли қоғозлар бозори савдо тизимларини ривожлантириш йўналишлари”, 08.00.07–Молия, пул муомаласи ва кредит (иқтисодиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2018.3.DSc/Iqt156.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент молия институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тoшкeнт мoлия институти, DSc.27.06.2017.I.17.01.
Расмий оппонентлар: Жумаев Нодир Хосиятович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Хамидулин Михаил Борисович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Саттаров Одилжон Бердимуратович, иқтисодиёт фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат иқтисодиёт университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Ўзбекистонда қимматли қоғозлар бозори савдо тизимларини ривожлантириш йўналишлари бўйича илмий, услубий ва амалий таклифлар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
фонд биржа савдоларида мижозларга масофадан туриб савдо тизимига тўғридан-тўғри кириш имкониятини яратиш асосида қимматли қоғозлар билан савдо қилиш тизими такомиллаштирилган;
эмитент томонидан чиқарилган акцияларнинг камида 15 фоизи free floatни ташкил этиши асосида биржавий қимматли қоғозлар бозори савдо тизимининг листинг талаблари ва уни ўтказиш такомиллаштирилган;
фонд биржасида илк бор IPO ва SPO ўтказилган акциядорлик жамиятлари қимматли қоғозларига оид битимларни “бир акция-бир лот” тамойили асосида амалга ошириш ва ритейлга эришиш таклиф этилган;
давлат қимматли қоғозларини муомалага чиқаришни амалга ошириш ва уларни жойлаштиришдан тушган маблағларни давлат бюджети тақчиллигини қоплашга ва мамлакатни ижтимоий-иқтисодий ривожлантиришга қаратилган тадбирларни, шунингдек, йирик инвестиция лойиҳаларини амалга оширишга йўналтириш таклиф этилган;
суверен облигацияларни чиқариш ва жойлаштириш ҳамда халқаро облигацияларни жойлаштиришдан тушган маблағларни тижорат банклари депозитларига жойлаштириш таклиф этилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ўзбекистонда қимматли қоғозлар бозори савдо тизимларини ривожлантириш йўналишлари бўйича олинган илмий натижалар асосида:
фонд биржа савдоларида мижозларга масофадан туриб савдо тизимига тўғридан-тўғри кириш имкониятини яратиш таклифи “Тошкент” Республика фонд биржаси томонидан амалиётга жорий қилинган (“Тошкент” Республика фонд биржасининг 2019 йил 4 октябрдаги 01/16-07-888-сон маълумотномаси). Натижада фонд биржада қимматли қоғозлар билан савдоларни оператив ташкил этишга эришилган;
давлатга, давлат улуши мавжуд бўлган акциядорлик жамиятларига, холдинг компаниялари ва хўжалик бирлашмаларига тегишли бўлмаган, эмитент томонидан чиқарилган акцияларнинг камида 15 фоизи эркин муомалада бўладиган акциялар (free float)ни ташкил қилиши лозимлиги бўйича таклиф “Тошкент” Республика фонд биржаси томонидан амалиётга жорий қилинган (“Тошкент” Республика фонд биржасининг 2019 йил 4 октябрдаги 01/16-07-888-сон маълумотномаси). Натижада биржавий қимматли қоғозлар бозори савдо тизимининг “А” тоифа листинг компанияларига қўйиладиган листинг талаблари ва уни ўтказиш такомиллаштирилган;
“Тошкент” Республика фонд биржасида илк бор IPO ва SPO ўтказилган акциядорлик жамиятлари қимматли қоғозларига оид битимларни “бир лот-бир акция” тамойили асосида амалга ошириш, “тоза” сотилиши ритейлга эришиш юзасидан таклиф “Тошкент” Республика фонд биржаси томонидан амалиётга жорий қилинган (“Тошкент” Республика фонд биржасининг 2019 йил 4 октябрдаги 01/16-07-887-сон маълумотномаси). Натижада 2018 йил якунида биржадаги битимлар сони 11 178 тага ошган, биржа савдоларига жалб қилинган қимматли қоғозлар сони 8 511 млн. донага кўпайиб, 10 062,6 млн. донани ташкил этган;
Ўзбекистон Республикасининг давлат қимматли қоғозларини муомалага чиқаришни амалга ошириш ва уларни жойлаштиришдан тушган маблағларни Ўзбекистон Республикаси Давлат бюджети тақчиллигини қоплашга ва мамлакатни ижтимоий-иқтисодий ривожлантиришга қаратилган тадбирларни, шунингдек, Ўзбекистон Республикаси Давлат бюджети харажатларининг тасдиқланган параметрлари доирасида Ўзбекистон Республикаси Президентининг қарорлари билан белгиланадиган йирик инвестиция лойиҳаларини амалга оширишга йўналтириш таклифлари Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги томонидан амалиётга жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлигининг 2019 йил 30 сентябрдаги 06/28-02-01-32/3146-сон маълумотномаси). Натижада давлат қимматли қоғозлари эмиссияси муваффақиятли амалга оширилган ва тўлиқ жойлаштирилишига эришилган, йил давомида бенчмарк янгиланиб турган;
Ўзбекистон Республикасининг суверен облигацияларни чиқариш ва жойлаштириш ҳамда халқаро облигацияларни жойлаштиришдан тушган маблағларни аукцион савдолари ўтказиш орқали тижорат банклари депозитларига жойлаштириш бўйича таклиф Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги томонидан амалиётга жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлигининг 2019 йил 30 сентябрдаги 06/28-02-01-32/3146-сон маълумотномаси). Натижада Ўзбекистон Республикасининг халқаро облигациялари муваффақиятли сотилган ва улардан тушган пул маблағлари тижорат банклари депозитларига жойлаштирилишига эришилган.