Киселёв Дмитрий Анатольевичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): "Француз тили мустақил сўз туркумлари репрезентатив функциясининг дискурсив-прагматик жиҳатлари", 10.00.04–Европа, Америка ва Австралия халқлари тили ва адабиёти (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.3.DSc/Fil83.
Илмий маслаҳатчи: Сафаров Шахриёр Сафарович, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат чет тиллар институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассасалар номи, ИК рақами: Ўзбекистон Миллий университети, Самарқанд давлат чет тиллар институти, Андижон давлат университети, DSc.26.04.2018.Fil.01.10.
Расмий оппонентлар: Ашурова Делярам Умаровна, филология фанлари доктори, профессор; Исламджанова Ҳазифахон Исломовна, филология фанлари доктори, профессор; Алексеева Елена Альбертовна, филология фанлари доктори, профессор (Россия Федерацияси).
Етакчи ташкилот номи: Бухоро давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: дискурснинг муайян бўлагида анафорик бирликларнинг қўлланишини прагматик мақсадни амалга ошириш учун восита сифатида хизмат қиладиган барча мустақил сўз туркумларига хос универсал вазифа сифатида француз тили асосида очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
матннинг асосий категориялари – грамматик боғланганлик, тематик ривож ва семантик яхлитликни таъминлашга хизмат қиладиган ва дискурсив элемент сифатида қараладиган анафорик бирликларнинг функционал-прагматик мақоми асосланган ва шу аснода анафора ҳодисасининг универсал ва ҳар бир сўз туркумига хос хусусиятлари аниқланган;
анафора дискурсив хотира ва таъкид категорияларини шакллантириш воситаси, анафорик бирликлар эса муайян матн элементи (субстанция, субстанциянинг белгиси, жараён ёки жараённинг белгиси)нинг аҳамияти ҳақидаги маълумотни нутқ адресатининг дискурсив хотирасида сақлаш воситаси сифатида хизмат қилиши далилланган; 
матн қисмларининг анафорик таъсирга учраш омиллари аниқланган, яъни муҳим унсур дискурсив таъкид ҳудудидан жой олиб, анафора объектига айланиши ва шу тариқа референт ёки анафорик бирликни талқин қилиш учун зарур семантик манба бўлиб қолиши исботланган;
француз тилида соф анафорик отлар ва сифатларнинг биринчи бор тизимли равишда тасниф мезонлари ишлаб чиқилган, коррелятив белгилар асосида le анафорик сифатининг мақоми ойдинлаштирилган ҳамда анафорик от ва сифатлар қўлланишининг функционал ўзаро боғлиқлиги очиб берилган;
анафорик феъллар фаоллашув имкониятларга нисбатан тизимлаштирилган ва француз тили нутқий мулоқот муҳитида улардан узуал фойдаланишнинг нутқ вазияти билан боғлиқ шартлари аниқланган;
коррелятив белгилар асосида анафорик равишларнинг тасниф принциплари асосланган ҳамда анафорик феъллар ва равишларнинг функционал ўзаро муносабатини таъминловчи контекстуал шароитлар кўлами белгиланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Анафорик бирликлар тизимини тавсифлаш ва таснифлаш ҳамда мулоқот матнида уларнинг прагматик имкониятларини аниқлаш бўйича ишлаб чиқилган тамойиллар асосида:
мулоқот жараёнида нутқ адресантининг ижтимоий ролини аниқлашга доир ишлаб чиқилган усуллардан ОТ-Ф8-002 рақамли "Ҳозирги замон цивилизациясининг инсон ижтимоий қиёфасига таъсири" фундаментал лойиҳасида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 23 августдаги 89-03-3170-сон маълумотномаси). Илмий натижанинг қўлланилиши шахслараро мулоқот ҳодисалари таҳлилида нутқ соҳибининг ижтимоий ролини белгилаш, дискурсдаги ижтимоий омилларнинг сўзловчига таъсирини аниқлаш, самарали мулоқотни амалга ошириш воситаларини ёритиш имконини берган;
от туркумига доир анафорик бирликларнинг тавсия этилган таснифидан ОТ–Ф8–062 рақамли "Тил тараққиётининг деривацион қонуниятлари" фундаментал лойиҳасида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 23-августдаги 89-03-3170-сон маълумотномаси). Тадқиқот илмий натижаларининг қўлланилиши француз тилида анафорик отларнинг конверсия йўли орқали ясалиши мисолида матн деривацияси жараёнининг таркибий қисмини намоён қилиш имконини берган;
дискурс майдонида анафорик бирликларни ажратишнинг ишлаб чиқилган механизмидан И-204-4-5 рақамли "Инглиз тили мутахассислик предметларидан ахборот-коммуникацион технологиялари асосида виртуал ресурслар яратиш ва ўқув жараёнига жорий этиш" инновацион лойиҳасида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 23 августдаги 89-03-3170-сон маълумотномаси). Диссертация тадқиқотида ишлаб чиқилган мустақил сўз туркумларига мансуб анафорик бирликларни референт матн доирасида вербал ифодаланган қисмига таяниб аниқлаш механизмини қўллаш чет тилини ўргатишда ёзма матнни муқобиллаштириш ва идрок қилиш алгоритмини яратиш имконини берган;
диссертацияси натижаларидан ЁА-1-17 рақамли “Катта авлод вакилларининг комил инсон тарбиялашдаги ўрни ва ролини оптималлаштириш имкониятларини илмий-амалий татбиқ этиш” номли амалий лойиҳаси дойрасида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 23 августдаги 89-03-3170-сон маълумотномаси). Илмий натижанинг қўлланилиши катта ва кичик авлод муносабатларида прагматик ёндашув таҳлили, оғзаки нутқда мазмунли ахборотни аниқлаш усулини қўллаш ҳамда комил инсон тарбиясида нутқ самарадорлигини ошириш механизмини ишлаб чиқиш имконини берган;
чет тилини билиш (CEFR) даражасини аниқлаш учун ўтказиладиган синовларда талабгорларнинг оғзаки ва ёзма нутқини баҳолаш мезонларини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Давлат тест марказининг 2019 йил 22 июндаги 51-сон маълумотномаси). Таклиф этилаётган материаллар оғзаки ва ёзма нутқнинг узвийлигини ва изчиллигини баҳолашда ҳаққоний мезонларни ишлаб чиқиш учун асос бўлиб хизмат қилган;
диссертация натижалари Франциянинг Ўзбекистондаги элчихонаси томонидан 2019 йил 14-16 март кунлари Тошкент шаҳридаги Франкофония байрами доирасида ташкил этилган IV ўқувчилар ва талабалар француз тилидаги театр ва қўшиқлар фестивалида фойдаланилган (Франция Республикасининг Ўзбекистондаги элчихонасининг 2019 йил 22 июлдаги маълумотномаси). Диссертация тадқиқотининг тақдим этилган натижалари театр танлови иштирокчиларининг нутқида дискурсив аҳамиятга эга бўлган ахборотлар тақсимланишини, шунингдек, нутқнинг ўзаро боғлиқлиги ва изчиллиги даражасини оширига хизмат қилган;
нутқнинг когерентлигини таъминлаш усуллари бўйича хулосалар Alliance Française de Tachkent ўқитувчилари учун ташкил этилган тренинг давомида қўлланилди (Alliance Française de Tachkentнинг 2019 йил 20 июндаги 15-сон маълумотномаси). Диссертация тадқиқотининг натижаларини қўллаш оғзаки ва ёзма нутқ компетенциясини шакллантириш методологиясини такомиллаштиришга, яъни француз тили ўрганувчилар нутқининг когерентлиги ва коммуникатив самарадорлигини оширишга хизмат қилган;
дискурсив вазиятларни лисоний ифодалашга оид хулосаларидан Самарқанд вилоят радиосининг 2019 йил 10 июлдаги "Диалог" эшиттиришининг сценарийсига киритилган ва уни тайёрлашда фойдаланилган (Самарыанд вилоят телерадиокомпаниясининг 2019 йил 10 июлдаги 119-сон маълумотномаси). Анафорик бирликларнинг мазмуни ҳамда фаоллашув қоидаларига амал қилиш мулоқотнинг самарадорлигини ва чет тилидаги оғзаки ёки ёзма матнни тушуниш даражасини оширишга имкон яратган.