Kulmanova Munojat Usmanovnaning
doktorlik dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri: «Sal`monellez infeksiyasi va surunkali gepatitda oshqozon va ichak shilliq qavatining himoya-to‘siq funksiyasida apoptoz omillarining ahamiyati», 03.00.01 – Biokimyo (tibbiyot fanlari).
Talabgorning ilmiy va ilmiy-pedagogik faoliyat olib borishga layoqati bo‘yicha test sinovidan o‘tgani haqida ma’lumot: /tibbiyot fanlari nomzodi/.
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: 30.09.2014/B2014.3-4.Tib152.
Ilmiy maslahatchining F.I.Sh., ilmiy darajasi va unvoni: Sabirova Rixsi Abdukadirovna, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent tibbiyot akademiyasi.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Toshkent tibbiyot akademiyasi, 16.07.2013.Tib.17.03.
Rasmiy opponentlarning F.I.Sh., ilmiy darajasi va unvoni: Xose Maria Peynado Xereros, tibbiyot fanlari doktori, professor; Aripov Abdumalik Nigmatovich, tibbiyot fanlari doktori, professor; Parpieva Nargiza Nusratovna, tibbiyot fanlari doktori.
Yetakchi tashkilot nomi: Chendu Biologiya instituti tabiiy va klinik tibbiyot laboratoriyasi, Xitoy Fanlar akademiyasi (Xitoy).
Dissertatsiya yo‘nalishi: amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: sal`monellez infeksiyasi, surunkali gelio-trinli gepatit va ular birgalikda kechganda oshqozon va ichak shilliq qavati himoya-to‘siq funksiyasini ta’minlashda apoptoz omilining o‘rnini baholashdan iborat.
III.Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
lipidlar perekisli oksidlanishining kuchayishi, antioksidant himoya fermentlari va monooksigenaza tizimi faolligi o‘zgarishi mikst-patologiya rivojlanishidagi molekulyar mexanizmlari isbotlangan;
mikst-patologiya rivojlanishida oshqozon va ichak shilliq qavati tarkibiy qismlarining o‘zgarishi aniqlangan; mikst-patologiyada mazkur a’zolar himoya to‘siq ko‘rsatkichlari miqdorini sal`monellez rivojlanishining, ayniqsa 7- va 10 –kunlarida, haqqoniy o‘zgarishi aniqlangan;
mikst-patologiyada interleykinlar (IL-1b, IL-2, IL-6) va α - o‘sma nekrozi omili ko‘p ishlab chiqarilishi asoslangan, tajribaning 7-kunida sitoxrom S, Bcl-2, 10-kunida esa α - o‘sma nekrozi omili miqdorining haqqoniy o‘zgarishi aniqlangan;
tizim va lokal darajada endotelial sintaza (eNOS) faolligining pasayishi, azot oksidi indusibel (iNOS) sintazasi ekspressiyasi, peroksinitrit (ONO2-) va NO ko‘rsatkichlarining ko‘payishi isbotlangan;
oshqozon va ichak shilliq qavatining sal`monellez infeksiyasi uchun mitoxondrial; surunkali gepatit uchun – immun; mikst-patologiyada esa – immun va mitoxondrial yo‘l orqali apoptoz rivojlanishi sxemasi ishlab chiqilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi:
Mikst-patologiyalarda oshqozon va ichak shilliq qavati himoya-to‘siq funksiyasini ta’minlashda apoptoz omilini baholash bo‘yicha olingan ilmiy natijalari sog‘liqni saqlash amaliyotiga, jumladan epidemiologiya, mikrobiologiya va yuqumli kasalliklari, virusologiya ilmiy-tadqiqot institutlarining klinikalari amaliyotiga tatbiq etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligining 2016 yil 13 yanvardagi 8N-3/36-son ma’lumotnomasi). Olingan fundamental tadqiqotlar natijalarini joriy qilinishi natijasida o‘tkir sal`monelez, gepatit va mikst-patologiyasi bo‘lgan bemorlarda erta diagnostikasi, kasallikni kechishi va prognozini yaxshilash natijasida bemorlarning hayot sifatiga ijobiy ta’sir etadi va kasallik asoratlarini, bemorning shifoxonadagi o‘rin kunini 20 foizga kamaytirish imkoniyatini yaratgan.
