Қўйсинова Фазилат Ориповнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ислом конференцияси ташкилоти Яқин Шарқ араб давлатлари сиёсий интеграциялашувининг омили сифатида», 23.00.04–Халқаро муносабатлар, жаҳон ва минтақа тараққиётининг сиёсий муаммолари (сиёсий фанлар).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.3.PhD/Ss131.
Илмий раҳбар: Жўраев Нарзулла Қосимович, сиёсий фанлар доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат шарқшунослик институти, DSc.28.12.2017.S.21.02.
Расмий оппонентлар: Тўлаганова Ниҳола Ўзбековна, сиёсий фанлар доктори, профессор; Абдуллаев Нодир Абдулҳайевич, сиёсий фанлар номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Тарих институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: ХХ асрнинг 1969–1990 йилларида Ислом конференцияси ташкилотининг Яқин Шарқ араб давлатлари сиёсий интеграциялашувидаги ўзига хос ўрни ва таъсирини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Араб мусулмон бирдамлигини кучайтириш, миллий-диний манфаатлар ҳимояси зарурати Яқин Шарқ араб давлатларини номутаносиб ташқи сиёсати минтақа ҳаёти учун хавфлилигини англаб етиши уларни сиёсий жиҳатдан бирлашишига асос бўлганлиги очиб берилган;
ислом конференцияси ташкилоти ташкил топишининг тарихий, сиёсий, мафкуравий омиллари, шунингдек, Яқин Шарқ араб давлатларининг мусулмон ҳамдардлиги асосида бирлашиши ва консолидацияси асослаб берилган;
ислом конференцияси ташкилоти ривожланиш тенденциялари, ташкилотнинг Яқин Шарқ араб давлатлари сиёсий интеграциясида муҳим институционал омил бўлганлиги асосланган;
ислом конференцияси ташкилотига аъзо давлатлар, хусусан, Яқин Шарқ араб давлатлари ўртасидаги муносабатлар тенденцияси, ташкилотнинг мусулмон манфаатларига оид барқарорликни таъминлашга қаратилган фаолияти очиб берилган;
ислом конференцияси ташкилотининг халқаро муносабатларга таъсири, мақоми аниқланган ва ислом динига эътиқод қилувчи мамлакатлар ўртасидаги диний, маданий, сиёсий, ижтимоий, иқтисодий ҳамкорлигни мустаҳкамлашдаги муҳим cубъект эканлиги асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ислом конференцияси ташкилотининг Яқин Шарқ араб давлатлари сиёсий интеграциялашуви жараёнларига таъсири ҳамда ташкилотнинг халқаро муносабатлардаги иштирокини янада такомиллаштириш борасида ишлаб чиқилган илмий-назарий хулоса ва таклифлар асосида:
Ислом конференцияси ташкилоти (Ислом ҳамкорлик ташкилоти)нинг халқаро муносабатларга таъсири, ушбу тизимда тутган ўрни, халқаро мақоми, ташкилотнинг мусулмон мамлакатлари ўртасидаги диний, маданий, сиёсий, ижтимоий-гуманитар, иқтисодий ҳамкорлигини мустаҳкамлашдаги роли, шунингдек, глобаллашув шароитида минтақада вужудга келган низоларга нисбатан ташкилотнинг сиёсий позицияси юзасидан ишлаб чиқилган илмий хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси ҳузуридаги Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот марказининг Ўзбекистон Республикаси ва Ислом ҳамкорлик ташкилоти ўртасида имзоланган «Йўл харитаси»да фойдаланилган (Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот марказининг 2019 йил 20 майдаги 02/166-сон маълумотномаси). Натижада мазкур илмий хулосалар Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот марказининг Ўзбекистон Республикаси ва Ислом ҳамкорлик ташкилоти ўртасидаги «Йўл харитаси»нинг 2-3-бандлари ижросини бажарилиши борасида чора-тадбирлар ишлаб чиқишда илмий манба бўлиб хизмат қилган;
Ислом конференцияси ташкилотининг ривожланиш тенденцияларига дахлдор бўлган қарашлар ташкилотнинг Яқин Шарқ араб давлатлари сиёсий интеграцияси учун муҳим омил бўлганлиги, Ислом конференцияси ташкилотига аъзо давлатлар, хусусан, Яқин Шарқ араб давлатлари ўртасидаги низолар ва келишмовчиликларнинг ривожланиш тенденциялари, сабаблари юзасидан ишлаб чиқилган хулоса ва таклифлардан 2019 йил 7-8 октябрь кунлари ўтказилган Ислом ҳамкорлик ташкилоти Инсон ҳуқуқлари бўйича мустақил доимий комиссияси йиғилиши ҳужжатларини шакллантиришда фойдаланилган (Инсон ҳуқуқлари бўйича Ўзбекистон Республикаси миллий марказининг 2019 йил 15 октябрдаги 03/1257-сон маълумотномаси). Мазкур илмий хулосалар «Тинчликсевар, демократик жамиятлар барпо этиш ва барқарор ривожланиш йўлида ёшлар ҳуқуқларини рағбатлантириш ва ҳимоя қилишнинг аҳамияти» мавзусидаги Йиллик 6-семинар ҳужжатларини ишлаб чиқишда илмий манба бўлиб хизмат қилган;
Ислом конференцияси ташкилоти ташкил топишининг тарихий, сиёсий, ғоявий омиллари, Яқин Шарқ араб давлатларининг ислом дини ва мусулмон ҳамдардлиги асосида бирлашиши, консолидацияси, шунингдек, ташкилотнинг ривожланиш тенденцияларига дахлдор бўлган илмий хулосалардан «Ҳаракатлар стратегиясини бажариш даврида мамлакатимизда маънавий хавфсизликни таъминлаш масалалари» мавзусидаги ITD-1-(42) рақамли амалий лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 27 майдаги 89-03-2266-сон маълумотномаси). Натижада Ислом конференцияси ташкилотига аъзо давлатлар, хусусан, Яқин Шарқ араб давлатлари ўртасидаги низолар ва келишмовчиликларнинг ривожланиш тенденциялари, сабабларига дахлдор бўлган илмий хулосалардан лойиҳа бўйича тайёрланган ўқув-услубий мажмуа ва қўлланмалар ишлаб чиқишга хизмат қилган;
Ислом конференцияси ташкилотига аъзо давлатларни ислом дини ва мусулмон ҳамдардлиги асосида бирлашиши, консолидацияси борасидаги хулоса ва таклифлардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг «Mahalla» телерадиоканали давлат унитар корхонаси томонидан «Осойишта ҳудуд» кўрсатувида фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг «Mahalla» телерадиоканали давлат унитар корхонасининг 2019 йил 1 майдаги 03-16-577-сон маълумотномаси). Ушбу таклиф ва тавсиялардан тингловчиларда Ислом конференцияси ташкилоти ташкил топиши ва унга аъзо давлатларнинг ислом дини ва мусулмон ҳамдардлиги асосида бирлашиши, консолидацияси борасида фикрлари шаклланишига хизмат қилган.