Юсупова Севара Низамитдиновнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
 

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ўзбекистонда демографик жараёнлар ва уларнинг миллатлараро муносабатларга таъсири (1991–2016 йиллар, Андижон, Наманган ва Фарғона вилоятлари мисолида)», 07.00.01–Ўзбекистон тарихи (тарих фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.3.PhD/Tar182.
Илмий раҳбар: Бобожонова Дилором Бобожоновна, тарих фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Андижон давлат университети, PhD.31.01.2019.Тар.60.01.
Расмий оппонентлар: Юнусова Хуршида Эркиновна, тарих фанлари доктори; Хаджамуратова Матлюба Хашимовна, тарих фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат педагогика университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: мустақиллик йилларида Андижон, Наманган ва Фарғона вилоятларидаги демографик ривожланишнинг миллатларо муносабатларга таъсирини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
собиқ иттифоқ даврида Ўзбекистонга депортация қилинган миллат вакилларининг мустақиллик йилларида тарихий ватанларига ихтиёрий қайтиб кетиши Фарғона водийси демографик вазиятига кескин ижтимоий таъсир кўрсатмагани ҳолда, юқори малакали мутахассисларнинг камайиши, маҳаллий миллат вакиллари орасида шаҳарлашув тенденциясининг фаоллашувига олиб келганлиги очиб берилган;
Андижон, Наманган ва Фарғона вилоятларида этнопсихологик вазиятнинг аҳоли ўсиши камайишига, жумладан, кўп болаликдан ўрта ва кам болаликнинг қарор топишига, турли миллат вакиллари ўртасида ўзаро никоҳ муносабатларининг кўпайишига, ташқи миграциядаги маҳаллий миллат вакиллари ҳисобига этник аралаш оилалар сонининг ортиб боришига таъсири аниқланган; 
давлат сиёсати устуворлиги асосида жамиятда миллатлараро тотувлик ва бағрикенгликнинг таъминланганлиги, кўп миллатли ягона оила туйғусининг мустаҳкамланганлиги, халқаро ва минтақавий муносабатларда давом этаётган глобаллашув ва трансформация жараёнида республиканинг обрў-эътибори ва имижи ошганлиги сабабли миллий ва умуминсоний муносабатларнинг имконияти тобора кенгайиб бораётганлиги Фарғона водийсидаги турли миллат вакилларининг ўзаро ҳамжиҳатлигига замин яратаётгани асосланган;
ижтимоий-иқтисодий ўзгаришлар, мулкнинг давлат тасарруфидан чиқарилиши, унинг эркин рақобатга асосланиши шароитида ижтимоий ҳимоя борасидаги чора-тадбирлар Фарғона водийси аҳолисининг даромадлар миқдори бўйича катта фарқ билан табақаланишининг олдини олганлиги, бу борадаги давлат ижтимоий сиёсати натижасида аҳоли турмуш даражасини кўтаришга, унинг фаровонлигини оширишга эришилганлиги далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Андижон, Наманган ва Фарғона вилоятларидаги демографик ҳолатни ўрганиш бўйича олинган тадқиқот натижалари асосида:
вилоятлардаги миллий-маданий марказлар фаолиятида аҳолининг табиий ўсиш динамикаси ва миграция тенденцияларига оид маълумотлардан замонавий демографик-трансформацион жараёнларнинг хусусиятини ўрганишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Миллатлараро муносабатлар ва хорижий мамлакатлар билан дўстлик алоқалари қўмитасининг 2019 йил 19 февралдаги 01-09-271-сон маълумотномаси). Илмий натижаларнинг жорий этилиши Миллий-маданий марказларнинг Андижон, Наманган ва Фарғона вилоятларидаги демографик жараёнлар билан боғлиқ ҳудудий муаммоларнинг олдини олиш борасидаги фаолиятини такомиллаштиришга хизмат қилган;
Андижон, Наманган ва Фарғона вилоятлари аҳолиси миллий таркибидаги ўзгаришлар, туб жой аҳоли салмоғининг ортиб бориши ва аҳоли миграциясининг халқаро миқёсда фаоллашишига оид материаллардан Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси ҳузуридаги Нодавлат нотижорат ташкилотлари ва фуқаролик жамиятининг бошқа институтларини қўллаб-қувватлаш Жамоат фондининг “Ўзбекистон – тинчлик, барқарорлик, эзгулик ва хотиржамлик диёри!” мавзусидаги 44-13/94 рақамли амалий лойиҳасида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2018 йил 16 августдаги 89-03-2871-сон маълумотномаси). Илмий хулосалар Ўзбекистонда тинчлик ва осойишталикни сақлаш, миллатлараро ва фуқаролар тотувлигини мустаҳкамлаш, бу борада амалга оширилаётган изчил чора-тадбирлардан кенг жамоатчиликни хабардор қилиш ва ёшларда миллий тотувлик ҳамда “Ягона Ватан” туйғусини шакллантиришга хизмат қилган;
водий вилоятларидаги демографик вазиятга хос бўлган аҳоли сонининг табиий ва механик ўсиши, миллий таркибидаги ўзгаришлар ва уларнинг миллатлараро муносабатларга таъсири бўйича олинган илмий хулосалардан Андижон вилоят тарихи ва маданияти давлат музейининг “Мустақиллик йилларида Андижон” номли экспозициясини яратишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Маданият вазирлигининг 2018 йил 1 ноябрдаги 7612-сон маълумотномаси). Илмий натижалар водийдаги демографик жараёнларнинг миллатлараро муносабатларга таъсири моҳиятини очиб беришга хизмат қилган;
аҳолининг ижтимоий-иқтисодий турмуш тарзини яхшилаш, диний бағрикенглик ва толерантлик, барча миллат ва халқларнинг тенг ҳуқуқлилиги каби тамойилларнинг ҳаётга татбиқ этилишига доир таклиф ва тавсиялардан “Баркамол ёшлар – кўп миллатли Ўзбекистон келажаги!” шиори остидаги тарғибот тадбирлардан турли миллатларга хос тарихий қадриятлар, урф- одатлар ва миллий тарбия анъаналарини асраб авайлаш ҳамда кенг аҳоли қатламларига тарғиб этишда фойдаланилган (Ўзбекистон ёшлар иттифоқи Марказий Кенгашининг 2018 йил 10 ноябрдаги 04-13/5842-сон маълумотномаси). Натижаларнинг татбиқ этилиши оммавий маданиятнинг ёшлар орасида салбий таъсирининг олдини олишга, миллий ва умуминсоний қадриятларга ҳурмат руҳини шакллантиришга, шунингдек, ёшлар ўртасида бағрикенглик, миллатлараро тотувликни мустаҳкамлашга хизмат қилган;
Андижон, Наманган ва Фарғона вилоятларидаги демографик ҳолатнинг ўзига хос жиҳатларига доир тадқиқот натижалари, хулоса ва таклифларидан “O‘zbekiston 24” телерадиоканалида эфирга узатилган “Олтин ҳалқа”, “Ўзбекистон – умумий уйимиз” кўрсатувлари сценарийларини ишлаб чиқишда фойдаланилган (O‘zbekiston 24” телерадиоканалининг 2018 йил 4 июлдаги 01-09-686-сон маълумотномаси). Тақдим этилган материаллар кўп сонли аҳолининг мамлакатимиздаги турли миллат ва элатларнинг ўзаро дўстона муносабатлари, уларнинг миллий қадриятлари ҳақида кенг маълумотга эга бўлишларига хизмат қилган.