Хасанова Гулсанам Хусановнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ўзбекистон ва Япония умумтаълим ва профессионал таълим тизимларининг қиёсий таҳлили», 13.00.01–Педагогика назарияси. Педагогик таълимотлар тарихи (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси руйхатга олинган рақам: B2018.1.PhD/Ped414.
Илмий раҳбар: Азимова Зиёда Эргашевна, педагогика фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассасалар номи, ИК рақами: Наманган давлат университети, PhD.28.09.2018.Ped.76.02.
Расмий оппонентлар: Алеуов Усербай, педагогика фанлари доктори, профессор; Чжен Елена Витальевна, педагогика фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Ўзбекистон ва Япония умумтаълим ва профессионал таълим тизимларини қиёсий таҳлил қилиш ҳамда Япониянинг ижобий тажрибасидан фойдаланиш бўйича тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
«кичик мутахассис», «касбий муҳим сифатлар», «таълим, фан ва ишлаб чиқариш интеграцияси», «глобал тенденциялар», «профессионал таълим креатив характери» тушунчалар моҳияти умумназарий, умумтаълим ва умумкасбий тайёргарликни чуқурлаштириш, ўз-ўзини ривожлантириш, ўз мақсадларига эришиш, режалаштириш, тартибга солиш, ижодий мотивацион муносабатларни шакллантириш ёндашувларига устуворлик бериш асосида аниқлаштирилган;
умумтаълим ва профессионал таълим тизимларининг босқичлараро интеграциялаш жараёнлари ташкилий-ҳуқуқий тамойиллар ва ташкилий-педагогик талаблар асосида такомиллаштирилган;
умумтаълим ва профессионал таълим тизимларини ривожлантиришнинг амалдаги тенденциялари педагогик (узлуксизлик, фундаментализация, компетентлик, тизимлилик ва кетма-кетлик) ҳамда мақсадли лойиҳалаштирилган педагогик ёндашув (фанлараро ва субъектив интеграция, модулли, креативлик, акмеологик) тамойилларига устуворлик бериш асосида очиб берилган;
профессионал таълим муассасалари рейтингини аниқлаш технологияси иерархик моделлаштириш усулини таълим сифати даражаси, педагогларнинг салоҳияти, ўқув адабиёт таъминоти, ахборот-коммуникация технологиялар очиқлиги, моддий-техник база, битирувчилар бандлиги каби асосий мезонларни қўллаш асосида такомиллаштирилган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ўзбекистон ва Япония умумтаълим ва профессионал таълим тизимларининг қиёсий таҳлилига оид тадқиқотда олинган илмий натижалар асосида:
«кичик мутахассис», «касбий муҳим сифатлар», «таълим, фан ва ишлаб чиқариш интеграцияси», «глобал тенденциялар», «профессионал таълим креатив характери» тушунчалар моҳияти умумназарий, умумтаълим ва умумкасбий тайёргарликни чуқурлаштириш, ўз-ўзини ривожлантириш, ўз мақсадларига эришиш, режалаштириш, тартибга солиш, ижодий мотивацион муносабатларни шакллантириш ёндашувларига оид таклиф ва тавсиялардан A-1-41 рақамли “Касбга йўналтириш, қайта тайёрлаш ва мутахассислар малакасини ошириш ўқув ишлаб чиқариш тизимида миллий, анъанавий базани ҳамда ушбу йўналишда таълим бериш жараёнининг амалий-услубий асосларини яратиш” (2015–2017 йй.) лойиҳасида фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 14 сентябрдаги 89-03-3491-сон маълумотномаси). Мазкур кўрсатмалар профессионал таълим ривожланиш тенденциялари ва таълим мазмунига ўзига хос ёндашувларни такомиллаштиришга, ҳудудий меҳнат бозоридаги ишчи кучига бўлган талаб ва таклифни ўрганишга хизмат қилган;
умумтаълим ва профессионал таълим тизимларининг босқичлараро интеграциялаш жараёнлари ташкилий-ҳуқуқий тамойиллар ва ташкилий-педагогик талаблар асосида такомиллаштиришга доир таклиф ва тавсиялардан Қозоғистон Республикаси ва Буюк Британия билан ҳамкорликдаги “Барқарор тараққиёт ва инновациялар бўйича II Марказий Осиё Илмий Форуми”нинг “Таълимда барқарор тараққиёт ва урбанизация” йўналиши доирасидаги тадқиқот лойиҳасини амалга оширишда фойдаланилган (Буюк Британияда Қозоғистон PhD ассоциациясининг 2019 йил 4 апрелдаги маълумотномаси). Мазкур лойиҳа 2030 йилгача мўлжалланган Бирлашган миллатлар ташкилотининг “Барқарор тараққиёт дастури” мақсад ва вазифалари ижросини таъминлаш, янги инвестицияларни жалб этиш, илмий-тадқиқот институтлари ва Марказий Осиё, Буюк Британия олимлари билан институционал алоқалар ўрнатишга хизмат қилган;
умумтаълим ва профессионал таълим тизимларини ривожлантиришнинг амалдаги тенденциялари педагогик ҳамда мақсадли лойиҳалаштирилган педагогик ёндашув тамойилларига оид таклифлари “Vocational education systems of Uzbekistan and Japan: a comparative analysis” номли ўқув қўлланма мазмунига сингдирилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 6 ноябрдаги 89-03-4307-сон маълумотномаси). Мазкур ўқув қўлланма талабаларни педагогик фаолиятга тайёрлаш самарадорлигини ошириш, ўқитувчи-профессорларнинг касбий малакаси даражасини оширишга хизмат қилган;
профессионал таълим муассасалари рейтингини аниқлаш технологияси иерархик моделлаштириш усулини таълим сифати даражаси, педагогларнинг салоҳияти, ўқув адабиёт таъминоти, ахборот-коммуникация технологиялар очиқлиги, моддий-техник база, битирувчилар бандлиги каби асосий мезонларни қўллашга оид таклифлардан профессионал таълим тизими бошқарув жараёнини такомиллаштиришда фойдаланилган (Касб-ҳунар таълими марказининг 2019 йил 5 августдаги МХ-01/01-1922/M-сон маълумотномаси). Мазкур усулни қўллаш натижасида профессионал таълим муассасалари рейтингини асосий мезонлар бўйича аниқлаш технологиясини сезиларли даражада осонлаштиришга эришилган.