Атақулов Лазизжон Нематовичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Тик қия конвейерлар эксплуатацион параметрлари унумдорлигини ошириш ва техник ҳолатини баҳолаш усулларини ишлаб чиқиш», 04.00.10–Геотехнология (очиқ, ер ости ва қурилиш) (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2018.4.DSc/Т239.
Илмий маслаҳатчи: Тошов Жавохир Буриевич, техника фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Навоий давлат кончилик институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Навоий давлат кончилик институти, Тошкент давлат техника университети, DSc.27.06.2017.T.06.01.
Расмий оппонентлар: Галкин Владимир Иванович, техника фанлари доктори, профессор; Столповских Иван Никитович, техника фанлари доктори, профессор; Умаров Фарходбек Яркулович, техника фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: «Ўзбеккўмир» АЖ.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: резинатросли конвейер тасмаларининг бўғинларини улаш усулларини ишлаб чиқиш ва мониторинг усулларини такомиллаштириш орқали ТҚК ишининг самарадорлигини ошириш ва техник ҳолатини баҳоловчи усуллар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
конвейер тасмаларида ортиқча кучланиш йўқлигини таъминлаб, юкланиш бўлими ўтиш қисмининг радиусини аниқлашга имкон берадиган конвейер тасмаларининг иш тартиби параметрлари ишлаб чиқилган ва юк ташувчи ва қоплама тасмали конвейер тасмалари ўтиш қисмининг математик модели ишлаб чиқилган;
қоплама тасмали ТҚКнинг юк ташувчи тасмасининг ўтиш қисми радиусини махсус иш шароитлари учун аниқлаш усулларини энг кам рухсат этилганидан ва рухсат этилган даражадан паст бўлган тасма кучланишининг йўқлиги мезонларини ҳисобга олган ҳолда аниқлаш усули ишлаб чиқилган;
конвейер радиуси ўтиш қисми кенлиги лойиҳалаш босқичига асосланган юклаш бўлимини ўтиш қисми радиуси тасмасининг кучланишига боғлиқлик параболик хусусияти аниқланган;
фавқулодда тўхтаб қолишларнинг олдини олувчи ва бирикмаларда тасма узилиш хавфини камайтирувчи, резинатросли конвейер тасмаларининг бир-бирига улашнинг янги усули ишлаб чиқилган;
конвейер тасмаларини кузатиш ва уларнинг камчиликларини аниқловчи қидирув воситасининг янги таркибий тузилмаси ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Резинатросли конвейер тасмаларини улаш усулини ишлаб чиқиш ва мониторинг усулларини такомиллаштириш орқали ТҚК ишининг самарадорлигини ошириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
юк ташувчи ва қоплама тасмалардаги кучланганлик ҳолатининг математик модели, шунингдек ТҚКнинг ўтиш қисмида кучланганлик ҳолатини аниқловчи «Ansys» дастурий таъминоти рақамли модели «Навоий кон-металлургия комбинати» ДК Марказий кон бошқармасининг Мурунтов карьерида жорий этилган («Навоий кон-металлургия комбинати» ДКнинг 2019 йил 21 майдаги 02-08-02/6482-сон маълумотномаси). Натижада ўтиш қисмининг радиуси 4 бараварга, босим кучининг 2 баравар ошиши билан ўтиш қисмининг радиуси 4,8 бараварга, роликлар орасидаги масофа 0,5 м га ўзгарилиши билан ўтиш қисмининг радиусини 5,6 баробарга ҳамда уларни комбинацияси асосида ўтиш қисмининг радиусини 8 бараварга камайтириш имконини берган;
резинатросли конвейер тасмаларининг бузилишини аниқлаш ва резинатросли конвейер тасмаларини улаш усуллари «Навоий кон-металлургия комбинати» ДК Шимолий кон бошқармасининг Даугизтау конида жорий этилган («Навоий кон-металлургия комбинати» ДКнинг 2019 йил 21 майдаги 02-08-02/6482-сон маълумотномаси). Натижада 4х3 шаклида тўқилган трослар узилиш кучини аниқлаш ва у тўлиқ троснинг 70% узилиш кучини бериш имконини берган;
тасманинг кучланиш ҳолатини аниқлаш учун ишлаб чиқилган усул «Навоий кон-металлургия комбинати» ДК Шимолий кон бошқармасининг Даугизтау карьерида жорий этилган («Навоий кон-металлургия комбинати» ДКнинг 2019 йил 21 майдаги 02-08-02/6482-сон маълумотномаси). Натижада тасма бўғинларидаги узилиш хавфини камайтириш, 2000St-5400 русумли резинатросли тасмалар бўғинлари мустаҳкамлигини 2,2 баравар ошириш, конвейер ускуналарининг фавқулодда тўхтаб қолиши ва кон массасини ташиш харажатларини камайтириш имконини берган.