Radkevich Mariya Viktorovnaning
doktorlik dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i): «Avtomobil`-yo‘llar kompleksining havo muhitiga ta’sirini baholash», 11.00.05 – Atrof- muhitni muhofaza qilish va tabiiy resurslardan oqilona foydalanish (texnika fanlari).
Talabgorning ilmiy va ilmiy-pedagogik faoliyat olib borishga layoqati bo‘yicha test sinovidan o‘tgani haqida ma’lumot: /texnika fanlari nomzodi/.
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: 30.09.2014/B2014.5.T380.
Ilmiy maslahatchi: Saloxiddinov Abdulxakim Temirxujaevich, texnika fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent irrigatsiya va melioratsiya instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Gidrometeorologiya xizmati markazi Gidrometeorologiya ilmiy-tekshirish instituti va O‘zbekiston Milliy universiteti, 16.07.2013.G.32.01.
Rasmiy oppenentlar: Bazarov Baxtiyor Imamovich, texnika fanlari doktori, professor; Baxritdinov Baxodir Arifovich, geografiya fanlari doktori, professor; Rizaev Anvar Abdullaevich, texnika fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot nomi: Samarqand davlat universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi yo‘l qoplamasi holati bilan bog‘liq ravishda «yo‘l-avtomobil`» tizimining atmosfera havosi muhitiga ta’sirini baholash usulini takomillashtirishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
«yo‘l-avtomobil`» tizimidan atmosferaga chiqariladigan gazlarning monitoringi usuli yo‘l qoplamasi holati va transport oqimi parametrlari asosida takomillashtirilgan;
avtomobil` yo‘llari holatini aniqlash usuli yo‘l qoplamasi holatiga differensiallashuv va atrof-muhitning issiqxona zaharli gazlari bilan ifloslanishi parametrlarini hisobga olgan holda takomillashtirilgan;
avtomobil`-yo‘l kompleksidan atmosferaga chiqariladigan issiqxona gazlarining yalpi miqdorini baholash usuli ishlab chiqilgan;
yo‘l qoplamalarining tekisligi, edirilishga chidamliligi, mustahkamligi va to‘shama parametrlarini hisobga olgan xolda yo‘llarning transport-ekspluatatsion xususiyatlari AYK ajratmalarini baholash mezoni sifatida asoslab berilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Avtomobil`-yo‘llar kompleksining havo muhitiga ta’sirini baholash bo‘yicha olingan natijalar asosida:
«yo‘l-avtomobil`» tizimidan atmosferaga chiqariladigan gazlar monitoringining takomillashtirilgan usuli IQN 105-14 «Yo‘l yoqasining ekologik holatini baholash bo‘yicha yo‘riqnoma» idoraviy me’yoriy hujjati tarkibida tasdiqlangan va avtomobil` yo‘llarinini loyihalashtirish, qurish va ekspluatatsiya qilishda foydalanilmoqda («O‘zavtoyo‘l» DAKning 2015 yil 9 dekabrdagi 03-3373-son xati). Mazkur usul yo‘l-avtomobil` tizimidan chiqariladigan issiqxona gazlarining yalpi miqdorini baholash va uning asosida yo‘l yoqasi hududlarining ekologik holatini yaxshilash bo‘yicha manzilli chora-tadbirlar samaradorligini oshirish imkonini beradi;
«yo‘l-avtomobil`» tizimidan atmosferaga chiqariladigan ajaratmalar miqdorini baholash usuli IQN 107-15 «Avtomobil` yo‘llari va su’niy inshootlarni qurish va saqlashda atrof muhit muhofazasi bo‘yicha majburiy talablar» idoraviy me’yoriy hujjati tarkibiga kiritilgan (AYITIning 2016 yil 17 martdagi 6/2-147-son ma’lumotnomasi). Ushbu usul avtomobil` yo‘llari va su’niy inshootlarning atrof muhitga ta’sirini baholash asosida ularning atrof muhitga ko‘rsatiladigan salbiy ta’sirini kamaytirish bo‘yicha tadbirlar samaradorligini oshirish imkonini beradi.
