Гулмухамедов Пулат Бахтиёровичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Пародонтит патогенезининг клиник ва молекуляр генетик мезонлари», 14.00.21–Стоматология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2018.4.PhD/Tib404.
Илмий раҳбар: Хабилов Нигмон Лукмонович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат стоматология институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат стоматология институти, DSc.28.12.2017.Tib.59.01.
Расмий оппонентлар: Гулямов Сурат Сайдвалиевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Гильдиева Маргарита Собировна, биологик фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Ёнсей университети (Жанубий Корея).
Диссертация йўналиши: илмий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: СП шаклланишида TNF-α ва IL-1β яллиғланиш олди цитокин генларининг муҳим полиморф вариантларининг аҳамиятини баҳолаш ҳамда касалликнинг ривожланиши ва клиник кечишида янги прогностик мезонлари ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
пародонт яллиғланиш касалликларининг шаклланиши, кечиши ва авж олишида генетик омиллар – TNF-α гени rs1800629 ва IL-1β гени rs 1143634 ва rs 16944 полиморфизмлари ишончли даражада иштирок этиши исботланган;
СП билан касалланган беморлар ва назорат гуруҳлари ўртасида TNF-α (rs1800629) ва IL-1β (rs 1143634 ва rs 16944) цитокин генлари турли аллел вариантларининг тарқалишида сезиларли фарқ аниқланган;
TNF-α гени rs1800629 ва IL-1β кластерининг полиморфизмлари барча нохуш генотипик вариантларининг ўзаро таъсири, пародонтнинг яллиғланиш-деструктив жараёнининг авж олиши ва шаклланишининг патогенетик механизмига ҳисса қўшиши аниқланган;
СП касаллигида яллиғланиш жараёнининг клиник кечиши ва цитокин генлари полиморфизмларини генотипик вариантлари билан ўзаро боғлиқлиги исботланган ва генетик маркерларнинг касалликни ривожланишида прогностик аҳамиятлари баҳоланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Яллиғланиш олди цитокинларининг баъзи генлари полиморфизми аспектларини баҳолаш бўйича олинган натижалар асосида;
«IL-1β (rs 1143634) ва TNF α (rs 1800629) генлар полиморфизми детекцияси учун сўлакдан ДНК ажратиш усулини такомиллаштириш» номли услубий тавсиянома тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2019 йилнинг 30 январдаги 8н-р/34-сон маълумотномаси). Мазкур услубий тавсиянома сўлакдан ДНК ажратиб олиш усулини такомиллаштириш, шунингдек СП ривожланишида прояллиғланиш цитокин генларининг аҳамиятини исботлаш, прояллиғланиш цитокинларини ишлаб чиқарилишига масъул бўлган TNF-α, IL-1β гени rs 1143634, IL-1β гени rs 16944 ва IL-1β гени rs 1143627 асосий генларнинг молекуляр-генетик полиморфизмини аниқлаш асосида, касалликнинг олдини олиш бўйича тадбирлар ишлаб чиқиш имконини берган;
«Сурункали пародонтитнинг ривожланиш хавфи ва клиник кечишининг оғирлик даражасини аниқлаш» номли услубий тавсиянома тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2019 йилнинг 28 майдаги 8н-р/207-сон маълумотномаси). Таклиф этилган тавсиялар СПни эрта ташхислаш ва даволаш натижаларини яхшилаш имконини берган;
сурункали пародонтитнинг ривожланишида яллиғланиш цитокинларининг баъзи генларини полиморфизмини баҳолашни такомиллаштиришга асосланган илмий тадқиқот натижалари соғлиқни сақлаш амалиётига, жумладан, Тошкент давлат стоматология институтининг клиникаси, Гематология ва қон қуйиш илмий-текшириш институти амалий фаолиятига татбиқ этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2019 йил 1 июндаги 8н-д/137-сон маълумотномаси). Олинган натижаларнинг клиник амалиётга жорий қилиниши СПли беморларда ташхислашни ўтказишдаги харажатларни камайтириш, шунингдек ўз вақтида қилинган профилактика ҳисобига сурункали пародонтитли беморлар ҳаёт сифатини яхшилаш имконини берган.