Хамдамова Фируза Уразалиевнанинг фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ўзбекистон Республикасининг аёллар ҳуқуқларини таъминлаш ва ҳимоя қилиш масалалари бўйича халқаро-ҳуқуқий ҳамкорлиги», 12.00.10–Халқаро ҳуқуқ (юридик фанлар).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2015.2.Yu250.
Илмий раҳбар: Саидова Лола Абдувахидовна, юридик фанлари доктор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Жаҳон иқтисодиёти ва дипломатия университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: DSc.11/30.12.2019.Tar/Yu/I/S/24.01.
Расмий оппонентлар: Исмаилов Баходир Исламович, юридик фанлар доктори, профессор, Холова Эътибор Холиковна, юридик фанлар номзоди.
Етакчи ташкилот номи: Инсон ҳуқуқлари бўйича Ўзбекистон Республикаси Миллий маркази.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқот мақсади Ўзбекистон Республикасининг аёллар ҳуқуқларини таъминлаш ва ҳимоя қилиш соҳасидаги халқаро ҳуқуқий ҳамкорлигига оид масалаларини таҳлил қилиш, тегишли тавсиялар ва таклифлар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
гендер статистикаcини йиғиш тизимини такомиллаштириш буйича комиссиянинг ваколатларини қонунчиликда белгилаб қўйиш зарурлиги асосланган;
қонунчиликни гендер экспертизасини ўтказиш тартибини ҳамда гендер тенглик бўйича комиссиянинг ваколатларини қонунчиликда белгилаб қўйиш зарурлиги асосланган;
қонунчиликда аёллар ҳуқуқларини янада самаралироқ ҳимоя қилинишини таъминлаш мақсадида гендер экспертизадан ўтказиш методикасинг янада такомиллаштириш ва амалиётга тадбиқ этиш лозимлиги асосланган;
ёшлар ҳуқуқларига оид халқаро ва миллий ҳужжатларда гендер масалаларни инобатга олиш, ушбу хужжатларда ёш аёллар ва қизларга нисбатан камситувчи амалиётларини бартараф этишга қаратилган чораларини белгилаб қўйиш зарурлиги асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Ўзбекистон Республикасининг аёллар ҳуқуқларини таъминлаш ва ҳимоя қилиш масалалари бўйича халқаро-ҳуқуқий ҳамкорлиги бўйича олинган илмий натижалар асосида:
Аёллар ҳуқуқлари таъминланишининг самарадорлиги ҳамда бу борадаги қонун ҳужжатларнинг амалга оширилишини доимий тарзда аниқ кўрсаткичлар асосида таҳлил қилиб баҳолаш мақсадида гендер статистикасини шакллантириш тўғрисидаги таклиф “Эркаклар ва аёллар учун тенг ҳуқуқлар ҳамда имкониятлар кафолатлари тўғрисида”ги қонун лойиҳасининг 3-моддасини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Инсон ҳуқуқлари бўйича Ўзбекистон Республикаси Миллий марказининг 2019 йил 3 октябрдаги 01/1198-сон маълумотномаси). Ушбу таклифнинг қабул қилиниши кейинчалик қонуннинг бажарилишини самарали мониторинг қилишга хизмат қилган.
Қонунларни ишлаб чиқиш жараёнида аёлларнинг манфаатларини инобатга олиниш мақсадида гендер экспертизасини амалга ошириш тўғрисидаги таклиф “Эркаклар ва аёллар учун тенг ҳуқуқлар ҳамда имкониятлар кафолатлари тўғрисида”ги қонун лойиҳасининг 7-моддасини ишлаб чиқишда қўлланган (Инсон ҳуқуқлари бўйича Ўзбекистон Республикаси Миллий марказининг 2019 йил 3 октябрдаги 01/1198-сон маълумотномаси). Ушбу таклифларнинг қабул қилиниши мазкур қонунда энг илғор хорижий тажрибалар акс эттирилишига ва инобатга олинишига хизмат қилган.
Қонунчиликнинг гендер экспертизасини ўтказиш методикаси лойиҳасини такомиллаштириш ҳамда гендер экспертизасини ўтказиш жараёнини осонлаштириш мақсадида Методика лойиҳасига илова сифатида гендер экспертизасини ўтказиш якунлари бўйича хулоса шаклини қўллаш тўғрисидаги таклифлар Ўзбекистон Хотин-қизлар қўмитаси томонидан қабул қилинган ва ишлаб чиқилган хулоса шакли Қўмитанинг фаолиятида қўлланилган (Ўзбекистон Хотин-қизлар қўмитасининг 2019 йил 26 сентябрдаги 04/1939-19-сон маълумотномаси). Ушбу таклифларнинг қабул қилиниши гендер экспертизани ўтказиш методикасини такомиллаштиришга, қонунчиликни такомиллаштиришда аёллар манфаатларининг янада кўпроқ эътиборга олишга, шунингдек Қўмита салоҳиятини ошишига хизмат қилган.
Аёллар ҳуқуқлари бўйича минтақавий халқаро ташкилотлар билан ҳамкорликни янада кучайтириш мақсадида ёшларга оид сиёсатни амалга оширишда гендер масалаларни инобатга олиш ва аёлларга алоҳида эътибор бериш зарурлиги ҳамда аёллар ва қизларга нисбатан камситувчи амалиётларни бекор қилиш тўғрисидаги таклиф Ислом ҳамкорлиги ташкилотининг аъзолари томонидан 2019 йил 8 октябрда қабул қилинган Ёшлар ҳуқуқлари тўғрисидаги Тошкент декларациясиянинг муқаддимасида ҳамда Декларациянинг IV қисмида ўз аксини топган (Инсон ҳуқуқлари бўйича Ўзбекистон Республикаси Миллий марказининг 2020 йил 9 январдаги 01/25-сон маълумотномаси). Ушбу таклифларнинг қабул қилиниши ёшларга оид давлат сиёсатида ҳамда ёшларга оид халқаро ҳужжатларда аёлларнинг манфаатлари янада кўпроқ эътиборга олинишига хизмат қилган.