Sayt test rejimida ishlamoqda

Galieva Margarita Rafaelovnaning
fan doktori (DSc) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Dunyoning lisoniy tasvirida diniy-mifologik tafakkurning aks etishi», 10.00.11–Til nazariyasi. Amaliy va kompyuter lingvistikasi (filologiya fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2017.1.DSc/Fil53.
Ilmiy maslahatchi: Ashurova Dilyaram Umarovna, filologiya fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: O‘zbekiston davlat jahon tillari universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Farg‘ona davlat universiteti, DSc.27.06.2017.Fil.05.02.
Rasmiy opponentlar: Alefirenko Nikolay Fyodorovich, filologiya fanlari doktori, professor, akademik, (Rossiya Federatsiyasi); Mahmudov Nizomiddin Mamadalievich, filologiya fanlari doktori, professor; Hoshimov G‘anisher Mirzaahmadovich, filologiya fanlari doktori, professor.
Etakchi tashkilot nomi: Samarqand davlat chet tillar instituti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqot maqsadi yangi lingvistik yo‘nalish – teolingvistikaning nazariy va empirik asoslari, nuqtai nazarlarini asoslash, dunyoning diniy tasvirini ifodalovchi til birliklarini kognitiv va madaniy talqini hamda sharhini berish.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi quyidagilar bilan belgilanadi:    
teolingvistikada diniy til va matnlarning lingvistik xususiyatlarini hamda diniy dunyo tasvirini umumadabiy tilda aks etishini o‘rganuvchi ikkita asosiy yo‘nalish ajratib berilgan;
diniy-mifologik markerlangan leksik, frazeologik, paremiologik birliklar yoritilgan va ularning til hamda nutqda qo‘llanishiga ta’sir etuvchi lingvistik va ekstralingvistik omillar ochib berilgan;
diniy-mifologik markerlangan til birliklarining etimologik va mavzuiy tasniflari ishlab chiqilib, ularning dunyo lisoniy tasviri shakllanishida kognitiv-konseptual, madaniy va ramziy ahamiyati dalillangan;
binarlik tamoyilini diniy dunyo tasvirini kategoriyalash kognitiv tamoyili sifatida ko‘rib chiqish maqsadga muvofiqligi asoslangan va uning asosida diniy konseptlar qo‘rilishining modellari hamda ularni verballashtiruvchi lisoniy vositalar aniqlangan;
diniy-mifologik konseptlarning majmuasi aniqlanib, ularni binarlik, universallik va differensiallik, aksiologik ahamiyati, yadro va periferiya bo‘yicha tasniflash tamoyillari ishlab chiqilgan va ushbu konseptlarning badiiy matnda verballashuv usullari yoritilgan;
til va din munosabati, dunyo diniy tasvirining tilda aks etishini o‘rganishga qaratilgan teolingvistikani mustaqil fanlararo lingvistik yo‘nalish sifatida e’tirof etish mumkinligi asoslangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Dunyoning lisoniy tasvirida diniy-mifologik tafakkurning aks etishi bo‘yicha  olingan ilmiy natijalar asosida:
diniy-mifologik leksika va terminologiyaning umumiy lisoniy maqomini aniqlashda hamda uni tasniflash imkoniyatlarining yangicha talqiniga oid nazariy xulosalar FA–F1–G041 raqamli «O‘zbek tili leksikasi va terminologiyasining mustaqillik davri taraqqiyotini tadqiq etish» mavzusidagi fundamental loyihada foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasining 2019 yil 16 maydagi 3/1255-1469-son ma’lumotnomasi). Natijada ushbu loyiha doirasida yaratilgan “Ijtimoiy-siyosiy terminlarning qisqacha izohli lug‘ati”da shunday til birliklari izohini takomillashtirishga xizmat qilgan;
ingliz, o‘zbek va rus tillaridagi leksik va frazeologik birliklarning ifodalanish usullari, ularning tillararo derivatsion munosabatlari va semantik ma’no o‘zgarish masalalari, hamda ularning badiiy matnda  qo‘shimcha ma’no orttirishiga oid nazariy ma’lumotlar va misollardan OT–F8–062 raqamli «Til taraqqiyotining derivatsion qonuniyatlari» mavzusidagi fundamental loyihada foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining 2018 yil 12 dekabrdagi 89-03-3521-son ma’lumotnomasi). Natijada loyiha bo‘yicha tayyorlangan darslik, o‘quv-uslubiy majmua, elektron resurslar mazmunini boyitish imkonini bergan;
lingvistik tahlil metodlari lisoniy va milliy dunyo tasvir tushunchasi, ingliz tilidagi madaniy, intertekstuallik nazariyasi va allyuziyaning badiiy matndagi mohiyati, turli bilim tuzilmalarining badiiy matnda aks etishi va ularni tahlil etish metodlari I–204–4–5 raqamli «Ingliz tili mutaxassislik predmetlaridan axborot-kommunikatsion texnologiyalari asosida virtual resurslar yaratish va o‘quv jarayoniga joriy etish» mavzusidagi innovatsion loyihada foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining 2018 yil 12 dekabrdagi 89-03-3521-son ma’lumotnomasi). Natijada tilshunoslik fanlari bo‘yicha yaratilgan virtual resurslar mazmuniga singdirilgan;
tadqiqotda keltirilgan diniy-mifologik buyoqdorlikga ega leksika, frazeologik birliklar, maqollar va allyuziyalar va ularning ingliz, o‘zbek va rus tillaridagi ekvivalentlari ITD–1–119 raqamli «O‘zbek antologiyasi»ni ingliz tiliga tarjima qilish va adabiyotlararo kommunikatsiya muammolari» amaliy loyihasida foydalanilagan (O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining 2018 yil 12 dekabrdagi 89-03-3521-son ma’lumotnomasi). Natijada tadqiqot amaliy materiallari o‘zbek mumtoz adabiyotini ingliz tiliga tarjima qilishga xizmat qilgan;
badiiy matndagi intertekstuallik va presedentlik nazariyalari, bilim tuzilmalari tushunchasi va ularni badiiy matnda verballashtiruvchi allyuziya va uning tadqiqotda aniqlangan turlari xususida ilgari surilgan qarashlar va nazariy xulosalardan A–1–61 raqamli «Ko‘rish imkoniyati cheklangan talabalar uchun tilshunoslik fanlari bo‘yicha audiokitob ta’minotini yaratish» mavzusidagi amaliy loyihada foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining 2018 yil 12 dekabrdagi 89-03-3521-son ma’lumotnomasi). Natijada yaratilgan audioma’lumotlar to‘plami mazmuni boyitilgan.
til, din va madaniyatning o‘zaro bog‘liqligi va munosabati xususidagi nazariy takliflar va amaliy materiallardan «O‘zbekiston» telekanalida efirga uzatilgan «Til – millat ko‘zgusi», «Hidoyat sari», «Muqaddas qadamjolar» ko‘rsatuvlari ssenariylarini tayyorlashda foydalanilgan (O‘zbekiston Milliy teleradiokompaniya-sining «O‘zbekiston» teleradiokanali davlat unitar korxonasining 2018 yil 24 sentyabrdagi 02-13-1789-son ma’lumotnomasi). Natijada mazkur ko‘rsatuvlar ommabopligi va ilmiyligi ta’minlangan.

Yangiliklarga obuna bo‘lish