Менглиев Шайдулла Абдусаломовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Қисилмайдиган ёпишқоқ суюқлик ҳаракатини спектрал-тўр методи ёрдамида моделлаштириш», 05.01.07–Математик моделлаштириш. Сонли усуллар ва дастурлар мажмуи (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.1.PhD/T999.
Илмий раҳбар: Нормуродов Чори Бегалиевич, техника фанлари доктори.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Термиз давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент ахборот технологиялари университети, DSc.27.06.2017.Т.07.01.
Расмий оппонентлар: Хаджаев Исматулло Кушаевич, техника фанлари доктори, катта илмий ходим; Назирова Элмира Шодмонкуловна, техника фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: гидродинамик тизимларни математик моделлаштириш, спектрал-тўр методи алгоритми ва компьютер дастурини ишлаб чиқиш ҳамда бетартиб (турбулентсимон) оқимларни, ламинар (тартибли) оқимларга айлантиришга имкон берадиган қурилма яратишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
чегаравий қатлам ва трубада қисилмайдиган ёпишқоқ суюқликлар ҳаракатини тавсифловчи адекват математик модел ишлаб чиқилган;
спектрал-тўр методи асосида сонли алгоритми ва компьютер дастури ишлаб чиқилган;
чегаравий қатламда босим градиентининг турли қийматларида асосий оқим профилига мос нейтрал турғунлик эгри чизиқларини аниқлаш усули ишлаб чиқилган;
ламинар оқимнинг турбулент оқимга айланишини таъминлайдиган Рейнольдс сонининг критик қийматларини ҳисоблаш алгоритми ишлаб чиқилган;
бетартиб сув оқимларида трубадаги қаршилик коэффициентининг Рейнольдс сонига боғлиқлигини тадқиқ этиш натижасида бундай оқимларни ламинар (тартиблаштирилган) оқимга айлантириш қурилмаси яратилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Трубада қисилмайдиган ёпишқоқ суюқликлар ҳаракатидаги бетартиб оқимни ламинар ҳолатга келтириш жараёнида олинган натижалар асосида:
трубада қисилмайдиган ёпишқоқ суюқликлар ҳаракатидаги бетартиб оқимни ламинар ҳолатга келтириш қурилмаси Сурхондарё вилояти «Сурхон саноат қурилиш» компаниясида жорий этилган (Қорақалпоғистон Республикаси Сув хўжалиги вазирлигининг 2018 йил 25 майдаги 02/07-3-248-сон маълумотномаси). Натижада компания томонидан яратилган сайлгоҳларда, оромгоҳларда ва истироҳат боғларида фойдаланиладиган сув иншоотларида сув захираларининг тежалишига ҳамда 10–15% иқтисодий самарадорликка эришилган;
трубада қисилмайдиган ёпишқоқ суюқликлар ҳаракатидаги бетартиб оқимни ламинар ҳолатга келтириш қурилмаси Тошкент вилояти «Мустақиллик пахта тозалаш» акциядорлик жамиятида жорий этилган (Қорақалпоғистон Республикаси Сув хўжалиги вазирлигининг 2018 йил 25 майдаги 02/07-3-248-сон маълумотномаси). Натижада экин майдонлари насос орқали суғориладиган фермер хўжаликлари пахта далалари ва экинзорларида қўлланилиб, сув захираларининг тежалишига ҳамда 8–10% иқтисодий самарадорликка эришилган;
трубада қисилмайдиган ёпишқоқ суюқликлар ҳаракатидаги бетартиб оқимни ламинар ҳолатга келтириш қурилмаси «Сурхоннасостаъмир» ДУКда жорий қилинган (Қорақалпоғистон Республикаси Сув хўжалиги вазирлигининг 2018 йил 25 майдаги 02/07-3-248-сон маълумотномаси). Натижада корхона томонидан сув иншоотларидаги насос станциялари фаолиятидан унумли фойдаланилган.