Abdumalikov Jasurbek Kuchkarovichning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Tipik bo‘z tuproqlar sharoitida g‘o‘za o‘sishi, rivojlanishi va hosildorligiga organomineral chiqindilardan tayyorlangan kompostlarning ta’siri», 06.01.08–O‘simlikshunoslik (qishloq xo‘jaligi fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2017.4.PhD/Qx231.
Ilmiy rahbar: Xoliqulov Shodi Turdiqulovich, qishloq xo‘jaligi fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Samarqand veterinariya medisinasi instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Paxta seleksiyasi, urug‘chiligi va etishtirish agrotexnologiyalari ilmiy-tadqiqot instituti, DSc.27.06.2017.Qx.42.01.
Rasmiy opponentlar: Nazarov Renat Saidovich, qishloq xo‘jaligi fanlari doktori, professor; Niyazaliev Begali Irisolievich, qishloq xo‘jaligi fanlari doktori, katta ilmiy xodim.
Etakchi tashkilot: Tuproqshunoslik va agrokimyo ilmiy-tadqiqot instituti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: organik chiqindilardan tovuq go‘ngi, chuchuk suv havzasi cho‘kindisi il va fosfogips asosida kompost tayyorlash texnologiyasini ishlab chiqish hamda ushbu kompostlarning g‘o‘za o‘sishi, rivojlanishi, hosildorligi, tolani texnologik xossalari va tuproq unumdorligiga ta’sirini aniqlashdan iborat.  
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
ilk bor tovuq go‘ngi, il va fosfogips tarkibli kompost tayyorlash texnologiyasi ilmiy asosda yaratilgan va kompost komponentlarining optimal nisbati aniqlanib, ushbu yangi tarkibli kompostlarning sug‘oriladigan tipik bo‘z tuproqlar sharoitida qo‘llash agrotexnologiyasi ishlab chiqilgan;
turli komponentli (tovuq go‘ngi, il va fosfogips) va nisbatdagi (70:20:10; 60:30:10; 50:40:10) kompostlarning o‘zlari alohida qo‘llanilganda ham, mineral o‘g‘itlarning N250P175K125 fonida ham tuproq unumdorligiga, jumladan, uning agrokimyoviy xossalariga, xususan tuproqdagi harakatchan oziq moddalarning mavsumiy dinamikasiga ta’siri aniqlangan;
turli nisbatli kompostlar (kompost-1; kompost-2 va kompost-3)ning g‘o‘za asosiy poyasi balandligi, barg soni va yuzasi, barg indeksi, hosil shoxlari va elementlari shakllanishi, fotosintez sof mahsuldorligi va quruq modda to‘planishiga ta’siri tabiiy hamda mineral o‘g‘itlar hisobiga yuzaga keltirilgan oziq fonida aniqlangan;
g‘o‘za hosildorligining oshishi, tola sifatining yaxshilanishiga turli kompostlar (kompost-1; kompost-2 va kompost-3)ning ijobiy ta’siri, o‘simlik tomonidan oziq moddalar (NPK)ning o‘zlashtirilishi aniqlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Tuproq unumdorligi va g‘o‘za hosildorligini oshirishda turli komponentli kompostlarni qo‘llash bo‘yicha olib borilgan tadqiqot natijalari asosida:
turli komponentli kompostlarni qo‘llash bo‘yicha “Tipik bo‘z tuproqlar sharoitida g‘o‘za o‘sishi, rivojlanishi va hosildorligiga organomineral chiqindilardan tayyorlangan kompostlarning ta’siri bo‘yicha tavsiyalar” tasdiqlangan (Qishloq xo‘jaligi vazirligining 2019 yil 18 martdagi 02/023-192-son ma’lumotnomasi). Mazkur tavsiyanoma Samarqand viloyatining tipik bo‘z tuproqlari sharoitida dehqon va fermer xo‘jaliklarida tuproq unumdorligini oshirish va saqlashda hamda g‘o‘zadan yuqori hosil etishtirishda qo‘llanma sifatida xizmat qilgan;
parrandachilik korxonasi chiqindisi tovuq go‘ngi, chuchuk suv havzasi cho‘kindisi il va sanoat chiqindisi fosfogips asosida 70:20:10; 60:30:10 va 50:40:10 foizli nisbatda kompost tayyorlash texnologiyasi Samarqand viloyati Pastdarg‘om tumanining sug‘oriladigan tipik bo‘z tuproqlari sharoitida “Halim Xursand XKA” fermer xo‘jaligida 39 gektar, “Muhiddin paxta dalasi”  fermer xo‘jaligida 37,5 gektar, “Sinchi paxta g‘alla bog‘i” fermer xo‘jaligida 43,8 gektar, jami 121 gektar maydonda joriy etilgan (Qishloq xo‘jaligi vazirligining 2019 yil 18 martdagi 02/023-192-son ma’lumotnomasi). Buning natijasida korxona va suv havzalari chiqindilardan tozalanib, ekologik muhit yaxshilanishiga erishilgan;
parrandachilik korxonasi chiqindisi go‘ng, chuchuk suv havzasi cho‘kindisi il va sanoat chiqindisi fosfogips asosida 70:20:10 foizli nisbatda tayyorlangan kompostni gektariga 30 tonna me’yorda mineral o‘g‘itlar bilan birgalikda qo‘llash texnologiyasi Samarqand viloyati Pastdarg‘om tumani tipik bo‘z tuproqlari sharoitida jami 121 gektar maydonda joriy etilgan (Qishloq xo‘jaligi vazirligining 2019 yil 18 martdagi 02/023-192-son ma’lumotnomasi). Natijada gektariga 30 tonna kompost-1 qo‘llangan maydonlarda iqtisodiy samaradorlik 3,5–4,5 mln. so‘m/ga ni, rentabellik darajasi 33–39 foizni tashkil etgan.