Қодиров Валижон Абдураҳмоновичнинг
фан доктори (DSс) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
 

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Умумтаълим мактабларида мумтоз адабиёт намуналарини ўқитишнинг илмий-методик асослари”, 13.00.02–Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (ўзбек адабиёти) (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2018.4.DSc/Ped98.
Илмий маслаҳатчи: Йўлдошев Қозоқбой Бойбекович, педагогика фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи: Наманган давлат университети,  PhD.28.09.2018.Ped.76.02 рақамли бир марталик илмий кенгаш..
Расмий оппонентлар: Ҳусанбоева Қундузхон Парпалиевна, педагогика фанлари доктори, профессор; Тўхлиев Боқижон, филология фанлари доктори, профессор; Матчонов Сапо Муродович, педагогика фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Алишер Навоий номидаги Ўзбек тили ва адабиёти  университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: умумтаълим мактабларида мумтоз адабиёт намуналарини ўқитишнинг назарий ва амалий жиҳатларини тадқиқ этиш, ўқитиш самарадорлигини оширишнинг илмий-педагогик асосларини ишлаб чиқишдан иборат.  
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
мумтоз адабиётни ўқитиш самарадорлигини оширишнинг дидактик асоси бўлган “мумтоз бадиий тафаккур” тушунчаси илк бор илмий-методик муомалага киритилган ҳамда уни амалда қўллаш методикаси ишлаб чиқилган;
мумтоз асарларни ўқитишдаги энг мураккаб бўлимлар ҳисобланган аруз  ўлчамлари, мумтоз қофия, илми балоғага доир назарий маълумотларни ўқувчиларга сингдиришда вазнлар қиёси, оптимал шарҳ ҳамда ижодий лавҳа сингари таълим технологиялари ишлаб чиқилган, улардан амалда фойдаланиш методикаси яратилган;
мумтоз асарлар серқатламлигининг анъанага таяниш, ҳасби ҳолдан келиб чиқиш ва эътиқод ўзгачалиги сингари омиллари илк бор аниқланган ҳамда уларни адабий таълимга татбиқ этишнинг методик тизими  белгилаб берилган;
ўқувчиларнинг ёш хусусиятларини ҳисобга олиб, тасаввуф таълимоти тўғрисида илк тушунча бериш, сўфиёна руҳдаги битикларни ўргатишни осонлаштириш орқали агиографик асарларни ўқитиш самарадорлигини ошириш тизими такомиллаштирилган;
мумтоз асарни таҳлил қилишда унинг жанри, композицион қурилиши ва семантик қолипини ҳисобга олган ҳолда ёндашиш зарурати илмий жиҳатдан асосланган.
IV.  Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Мактаб адабий таълимида мумтоз адабиёт намуналарини ўқитишнинг илмий-методик асослари тадқиқи бўйича эришилган илмий натижалар асосида:
илмий муомалага киритилган ва мумтоз адабиёт намуналарини тушуниш ва тушунтиришда калит вазифасини ўтайдиган “мумтоз бадиий тафаккур тарзи” тушунчаси 7-синф Адабиёт (Тошкент: “Шарқ” нашриёти, 2017, 4-нашр), 9-синф Адабиёт (Тошкент: “O‘zbekiston”, 2019,  4-нашр) дарсликларидаги мақолалар, назарий маълумотлар, савол ва топшириқлар мазмун-моҳиятига сингдирилган (Халқ таълими вазирлиги ҳузуридаги Республика таълим марказининг 2019 йил 22 июлдаги 01/11-03/4-1676-сон маълумотномаси). Натижада ўқувчиларда мумтоз бадиий  тафаккур тарзига хос поэтик компонентларни шакллантиришда сезиларли ижобий натижаларга эришилган;
назарий маълумотларни сингдириш борасидаги  йўриқлардан келиб чиқиб, мавзулараро ҳамда фанлараро интеграциядан фойдаланиш бўйича тавсиялардан 7- ва 9-синф Адабиёт дарсликларини яратишда фойдаланилган (Халқ таълими вазирлиги ҳузуридаги Республика таълим марказининг 2019 йил 22 июлдаги 01/11-03/4-1676-сон маълумотномаси). Бу орқали ўқувчиларнинг назарий маълумотларни идрок этиш, уларни амалий қўллаш кўникмалари ортган;
тадқиқотда ишлаб чиқилган адабий таълим учун ғоят мураккаб ва чигал ҳисобланган агиографик асарларни ўрганишнинг самарали йўллари, хусусан, тасаввуф тўғрисида тушунча бериш, сўфиёна руҳдаги асарларни ўрганиш йўриқлари ўқувчилар ёш хусусиятларини ҳисобга олиб 7- ва 9-синф Адабиёт дарсликларини яратишда инобатга олинган  (Халқ таълими вазирлиги ҳузуридаги Республика таълим марказининг 2019 йил 22 июлдаги 01/11-03/4-1676-сонли маълумотномаси) Натижада ўқувчиларда агиографик асарларни шарҳлаб ўрганиш кўникмалари, тасаввуф адабиётига мансуб асарларни таҳлил қилиш малакалари шаклланган;
мумтоз асарларга хос маъно қатламлилик ва уни вужудга келтирувчи омилларга тааллуқли диссертация бўлимларидан қисман 7-синф Адабиёт, батафсилроқ тарзда 9-синф Адабиёт дарсликларини яратишда истеъфода этилган (Халқ таълими вазирлиги ҳузуридаги Республика таълим марказининг 2019 йил 22 июлдаги 01/11-03/4-1676-сон маълумотномаси). Натижада ўқитувчиларнинг касбий компетенциясида, ўқувчиларнинг мумтоз асарлардаги маъно қатламлиликни идрок этиш даражасида ижобий натижалар кузатилган ;
бадиий матнларни таҳлил қилиш ва шарҳлашда қайси адабий тур ҳамда жанрга мансублигини ҳисобга олиш йўллари, ҳар бир жанрга хос бўлган таҳлил босқичлари ўқувчилар ёш хусусиятларини ҳисобга олиб, 7- ва 9-синф Адабиёт дарсликларини яратишда фойдаланилган (Халқ таълими вазирлиги ҳузуридаги Республика таълим марказининг 2019 йил 22 июлдаги 01/11-03/4-1676-сон маълумотномаси). Натижада ўқувчиларнинг мумтоз матнларни адабий тур ва жанр хусусиятига кўра таҳлил қилиш компетенциялари ривожланган.