Sultanova Aydin Menlibaevnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «5–7-sinf o‘zbek tili darslarida grammatik materiallarni o‘rganish metodikasi (ta’lim qoraqalpoq tilida olib boriladigan maktablar misolida)», 13.00.02–Ta’lim va tarbiya nazariyasi va metodikasi (o‘zbek tili) (pedagogika fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2018.3PhD/Ped646.
Ilmiy rahbar: Niyozmetova Roza Hasanovna, pedagogika fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Qoraqalpoq davlat universiteti, Nukus davlat pedagogika instituti, Urganch davlat universiteti, DSc.28.12.2017.Ped.20.02.
Rasmiy opponentlar: Yuldoshev Qozoqboy Boybekovich, pedagogika fanlari doktori, professor; Madaminov Abdurahmon, filologiya fanlari nomzodi, dotsent.
Etakchi tashkilot: Buxoro davlat universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: ta’lim qoraqalpoq tilidagi maktablarning 5–7-sinf o‘zbek tili darslarida grammatik materiallarni o‘rganish metodikasini ishlab chiqish va takomillashtirishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
ta’lim qoraqalpoq tilida olib boriladigan maktablarning 5–7-sinflarida o‘zbek tili grammatik materiallarini o‘rgatish mazmuni o‘zbek va qoraqalpoq tillarini o‘zaro qiyoslash asosida lingvistik terminlarni (bir xil tushunchalarni anglatadigan, ikkala tilda bor bo‘lgan, tarjima qilinadigan terminlar) aniqlashtirishga ustuvorlik berib takomillashtirilgan;
ta’lim qoraqalpoq tilida olib boriladigan maktablarning o‘zbek tili darslarida grammatik terminlarni o‘rgatish metodikasi modulli yondashuvni (nazariy-o‘quv-biluv modul`, amaliy modul`, nazorat-refleksiv modul`) tatbiq etish, lingvistik va nutqiy kompetensiyalar chegaralarini belgilash asosida takomillashtirilgan;
o‘zbek va qoraqalpoq tillaridagi talaffuzi, imlosi va qo‘llanishi jihatidan mos hamda farqli grammatik termin va shakllarni o‘ziga xos tarzda o‘rgatish yo‘llari differensiatsiyali, kompetensiyali, integrativ yondashuvlarni, interaktiv usullarni joriy etish, ikki tillik lingvistik terminlar lug‘atini tuzib foydalanish asosida takomillashtirilgan;
5–7-sinf o‘zbek tili darslarida qoraqalpoq sinfi o‘quvchilariga grammatik materiallarni o‘rgatishning yaxlit metodikasi tavsiya etilayotgan ixchamlashgan ta’lim mazmuni (autentik o‘quv materiallari, refleksiv innovatsion texnologiyalar) samarali vositalar, ish turlari va mashqlar tizimi asosida takomillashtirilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
O‘zbek tili darslarida grammatik materiallarni o‘rganish metodikasi yuzasidan olingan ilmiy natijalar  asosida:
ta’lim qoraqalpoq tilida olib boriladigan maktablarning 5–7-sinf o‘zbek tili darslarida grammatik materiallarni o‘rganishning o‘zbek va qoraqalpoq tillarini o‘zaro qiyoslash asosida aniqlashtirilgan mazmuni, lingvistik terminlarni nutqda faollashtirishga doir ishlab chiqilgan tavsiyalardan OT-A1-018 raqamli “O‘zbek tili va uning tarjimasi bilan bog‘liq elektron va bank-moliya terminlarining ko‘p tilli lug‘atlarini yaratish” (2017–2018 yy.) amaliy-tadqiqot loyihasini bajarishda foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining 2019 yil 7 iyundagi 89-03-2399-son ma’lumotnomasi). Mazkur metodik tavsiyalar va amaliy materiallar o‘qituvchilarning o‘zbek tili leksikasi va qiyosiy terminologiyasini boyitishga, kasbiy tayyorgarligini takomillashtirishga, ta’lim samaradorligini oshirishga xizmat qilgan;
modulli yondashuvlar asosida ta’lim qoraqalpoq tilida olib boriladigan maktablarning o‘zbek tili darslarida grammatik terminlarni o‘rgatish metodikasini takomillashtirishga oid takliflardan FZ-2016-0908165532 raqamli «Qoraqalpoq tilining yangi alfaviti va imlo qoidalariga muvofiq ona tili va adabiyotini rivojlantirish metodikasi» (2017–2020 yy.) fundamental loyihasini bajarishda foydalanilgan (Xalq ta’limi vazirligining 2018 yil 22 maydagi 01-01/5-110-son ma’lumotnomasi). Mazkur takliflar asosida o‘quvchilarning ijodiy faolligi, lingvistik va nutqiy kompetensiyalari rivojlantirilgan;
o‘zbek va qoraqalpoq tillaridagi talaffuzi, imlosi va qo‘llanishi jihatidan mos, farqli grammatik terminlar va shakllari, o‘quvchilarga grammatik materiallarni o‘rgatishning yaxlit metodikasiga oid taklif va tavsiyalar umumiy o‘rta ta’lim maktablarining “O‘zbek tili” fani uchun tasdiqlangan malaka talablari mazmuniga singdirilgan (Xalq ta’limi vazirligining 2018 yil 22 maydagi 01-01/5-110-son ma’lumotnomasi). Natijada o‘zbek tili darslarida o‘quvchilarda grammatik terminlar, vositalarni o‘zlashtirish va amalda qo‘llash malakasini shakllantirishga doir samarali o‘quv materiallari tizimlashtirilgan.