Umarova Dildora Baxtiyarovnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beradigan fan tarmog‘i nomi): “Mustaqillik davri O‘zbekiston rangtasvirining asosiy tendensiyalari”, 17.00.04–Tasviriy va amaliy bezak san’ati (san’atshunoslik fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2017.4.PhD/San43.
Ilmiy rahbar: Ahmedova Nigora Rahimovna, san’atshunoslik fanlari doktori.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: San’atshunoslik instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: San’atshunoslik instituti, DSs.27.06.2017. San.51.01.
Rasmiy opponentlar: Qodirova Dilafruz Muhsinovna, san’atshunoslik fanlari doktori; Pulatov Dilmurod Saymamutovich, san’atshunoslik fanlari nomzodi.
Etakchi tashkilot: Kamoliddin Behzod nomidagi Milliy rassomlik va dizayn instituti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: O‘zbekiston zamonaviy rangtasviridagi asosiy tendensiyalarni tadqiq etish asosida badiiy jarayon va ijodiy talqin munosabatlarini aniqlashdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
zamonaviy milliy rangtasvirda ramziy-metaforik, shartli-dekorativ, yangilangan realizm, modernizm va konseptual san’atga oid tendensiyalarining ustuvorligi isbotlangan;
kubizm, ekspressionizm, abstraksionizm, syurrealizm kabi yo‘nalish va oqimlar bilan bog‘liq ijodiy izlanishlarda o‘ziga xos yorqin kolorit, ornamental shakl va ritm muhim ahamiyatga egaligi dalillangan;
tarixiy kartina va portret janrlari rivojida o‘tmishni xolisona baholash, vatanparvarlik, milliy g‘urur, ajdodlar xotirasiga hurmat mezonlari etakchilik qilgani aniqlangan;
ijtimoiy-siyosiy, axloqiy-ma’rifiy, lirik mavzulardagi rangtasvir asarlarida ma’rifiy mazmun va individual ijodiy uslubning ustuvorligi asoslangan.
IV. Tadiqot natijalarning joriy qilinishi.
Mustaqillik davridagi O‘zbekiston rangtasvirining asosiy tendensiyalari bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida:
dissertatsiya tadqiqotidagi zamonaviy tasviriy san’atda tarixiy siymolarni gavdalantirishda ma’naviy ideallarni tiklash, o‘tmishni xolisona baholash, milliy qadriyatlarni talqin qilish bosh mezonga aylanganini dalillovchi ilmiy xulosalardan 2006–2008 yillarda amalga oshirilgan O‘zR FA San’atshunoslik institutining FA-A-2-96 raqamli “Mustaqillik davri O‘zbekiston tasviriy san’atida an’anaviy meros va ma’naviyatning o‘rni” mavzusidagi davlat grantining “Tasviriy san’at” yo‘nalishidagi fundamental tadqiqotda foydalanilgan (O‘zbekiston Fanlar akademiyasining 2019 yil 26 iyundagi 3/1255-1780-son ma’lumotnomasi). Natijada tadqiqot ishiga kiritilgan ilmiy xulosalar yurtimizning uzoq va yaqin o‘tmishiga rassomlar kartinalari vositasida xolis nigoh tashlash, tarixiy ajdodlar siymosini tasvirlash bo‘yicha zamonaviy rangtasvirdagi o‘ziga xos uslub va yo‘nalishlarni kompleks tarzda o‘rganishga imkon bergan;
mustaqillik davri O‘zbekiston zamonaviy rangtasvirida yangi realizm, ramziy-metaforik, shartli-dekorativlilik tendensiyalarining milliy rangtasvirga xos falsafiy-estetik mohiyat bilan uyg‘unlashuviga oid xulosalar 2018–2021 yillarda amalga oshirilayotgan O‘zR FA San’atshunoslik institutining P3-2017-0928456 raqamli “XIX-XXI asrlarda O‘zbekiston tasviriy va amaliy san’atida milliy o‘ziga xoslikning shakllanish jarayoni: asosiy bosqichlar, mashhur ustalar, rivojlanish muammolari” mavzusidagi “Tasviriy san’at” yo‘nalishidagi fundamental tadqiqotida qo‘llanilgan (O‘zbekiston Fanlar akademiyasining 2019 yil 26 iyundagi 3/1255-1782-son ma’lumotnomasi). Natijada ilmiy xulosalar XX asr oxiri – XXI asr boshida o‘zbek rangtasvirida yuzaga kelgan yangi tendensiyalar, ularning o‘ziga xos rivojlanish dinamikasi va badiiy xususiyatlarini ochib berishga xizmat qilgan;
zamonaviy rangtasvirda modernizm yo‘nalishlarining o‘zlashtirilishida yorqin milliy kolorit, ornamental shakl va ritm ustuvorligi bo‘yicha xulosalar 2007–2014 yillarda O‘zbekiston Milliy teleradiokompaniyasi “Madaniyat va Ma’rifat” telekanalida “Sayqal” ko‘rsatuvi (O‘zbekiston MTRK “Madaniyat va Ma’rifat” telekanalining 2018 yil 15 yanvardagi 02-16/21-son ma’lumotnomasi), “Yoshlar” telekanalida “Umr bahori”, “Oltin tuproq” ko‘rsatuvlari ssenariylarini tayyorlashda foydalanilgan (O‘zbekiston MTRK “Yoshlar” telekanalining 2018 yil 22 yanvardagi 14-01-76-son ma’lumotnomasi). Ko‘rsatuvlar uchun qo‘llanilgan ilmiy-ijodiy materiallar tomoshabinlarning obrazli tasavvurlarini kengaytirishga, mamlakatimizda tasviriy san’at sohasida amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli islohotlarning mohiyatini ochib berishga, rassomlar ijodini o‘rganish va targ‘ib qilish asosida yoshlarning ma’naviy-ahloqiy tarbiyasini yuksaltirishga xizmat qilgan.