Sayt test rejimida ishlamoqda

Алиназарова Маҳфуза Алишеровнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Яримўтказгичли қуёш элементларининг фотоэлектрик параметрларига вольт-ампер характеристикаси ноидеаллик коэффициентининг таъсири», 01.04.10–Яримўтказгичлар физикаси (физика-математика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.2.PhD/ FM 257.
Илмий раҳбар: Алиев Раимжон, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Наманган давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассасалар номи, ИК рақами: Тошкент давлат техника университети, Андижон давлат университети, DSc.31.01.2019.FM/T.03.05.
Расмий оппонентлар: Имамов Эркин Зуннунович, физика-математика фанлари доктори, профессор, Мавлонов Гиёсиддин Хайдарович, физика-математика фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Миллий университети қошидаги Яримўтказгичлар физикаси ва микроэлектроника илмий-тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: назарий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: яримўтказгичли қуёш элементларининг фотоэлектрик  параметрларига вольт-ампер характеристикаси ноидеаллик коэффициентининг таъсирини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
яримўтказгичли қуёш элементларининг вольт-ампер характеристикасининг ҳароратга боғланишини ифодаловчи ва экспериментал натижаларни кенг диапазонда қаноатлантирувчи тенглама ишлаб чиқилган;
қуёш элементларининг ёритилган шароитдаги вольт-ампер характеристикаси ноидеаллик коэффициентининг ҳароратга боғланишининг 160K<T<500K диапазондаги ҳисоблашлар орқали яримўтказгичли қуёш элементларини фотоэлектрик параметрларига вольт-ампер характеристикаси ноидеаллик коэффициентининг таъсир этмаслиги аниқланган;
қуёш элементларининг ёритилган шароитдаги вольт-ампер характеристикаси ноидеаллик коэффициенти қийматининг ортиши билан қисқа туташув токининг зичлиги, эффектив кучланиш, эффектив токнинг зичлиги ва эффектив қувватларнинг кучли экспоненциал қонуният асосида камайиши аниқланган;
қуёш элементларининг ФИКни осон аниқлашга имкон берадиган нотрансцендент кўринишли содда формула келтириб чиқарилган;  
қуёш элементларининг ФИК ёритилган шароитдаги вольт-ампер характеристикасининг ноидеаллик коэффициентига боғланиши ноидеаллик коэффициенти аниқланадиган нуқтага боғлиқ равишда экспоненциал ёки чизиқли қонуниятга бўйсиниши аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Яримўтказгич асосли қуёш элементларининг фотогальваник характеристикаларини ҳароратга ва вольт-ампер характеристикасининг ноидеаллик коэффициентига боғлиқлигини назарий антқлаш асосида:
фотогальваник характеристикаларнинг эффектив қийматларини вольт-ампер характеристикаси ноидеаллик коэффициентига боғланишлари учун ишлаб чиқилган ифода ОТ-Ф2-28 рақамли «Легирланган кремний сирти ва ҳажмидаги квант ўлчамли эффектлар ҳамда уларнинг p-n-структуралардаги заряд ташувчилар фотогенерация ва рекомбинация жараёнларига таъсири» (2012–2016) мавзусидаги илмий лойиҳада қуёш элементи тўлдириш коэффициентининг ҳароратга боғланишини аниқлашда ишлатилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 4 июлдаги 89-03-2680-сон маълумотномаси). Илмий натижадан фойдаланиш турли қуёш элементларининг фойдали иш коэффициентларининг қийматларини оптималлаштириш имконини берган;
қуёш элементларининг вольт-ампер характеристикаси ноидеаллик коэффициентининг ҳароратга боғланиши бўйича ҳисоблаш натижалари «FOTON» акциядорлик жамиятида фотоэлектрик тизимларни ишлаб чиқишда қўлланилган («Ўзэлтехсаноат» акциядорлик компаниясининг 2019 йил 12 апрелдаги 04-4/917-сон маълумотномаси). Илмий натижаларнинг қўлланилиши фотоэлектрик тизимларнинг самарадорлигини ошириш имконини берган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish