Valiev Sirojiddin Abdirasulovichning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri(ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Sezgirligi yuqori, parametrlari haroratga turg‘un va radiatsiyaga chidamli termorezistorlarni yaratish», 01.04.10–Yarimo‘tkazgichlar fizikasi (texnika fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2019.2.PhD/T1255.
Ilmiy rahbar: Zikrillaev Nurillo Fatxullaevich, fizika-matematika fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent davlat texnika universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasalar nomi, IK raqami: Toshkent davlat texnika universiteti, Andijon davlat universiteti, DSc.31.01.2019.FM/T.03.05.
Rasmiy opponentlar: Aliev Raimjon texnika fanlari doktori, professor; Toshmurodov Yorqin Qaxramonovich texnika fanlari nomzodi, dotsent.
Yetakchi tashkilot: Qoraqalpoq davlat universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: sezgirligi yuqori, parametrlari yuqori haroratga turg‘un va radiatsiyaga chidamli termorezistorlar olish texnologiyasini yaratishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
yuqori haroratga chidamli va kam energiya iste’mol qiluvchi sezgir termorezistorni yaratish uchun marganes, oltingugurt yoki nikel kirishma atomlarini kremniy monokristalliga gaz holatidan diffuziya qilishning qulay texnologik rejimlari aniqlangan;
nikel kirishma atomlari kiritilgan kremniy materiali asosida yaratilgan termorezistorlarning yuqori sezgirlikka ega bo‘lishi va nikel kirishma atomlarining komplekslarini kremniyda hosil bo‘lishi aniqlangan;
sezgirligi yuqori va elektrofizik parametrlari turg‘un termorezistorlar olish uchun kremniyga nikel, marganes yoki oltingugurt kirishma atomlarini ikki bosqichli diffuziya qilishning optimal texnologik rejimlari aniqlangan;
Si <P, Ni> asosida ishlab chiqilgan termorezistorlarning tavsiflariga tashqi omillarning (harorat va radiatsiya) ta’siri va γ-nurlanishining 109 R qiymatigacha elektrofizik parametrlarini o‘zgarmasligi aniqlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Sezgirligi yuqori, parametrlari yuqori haroratga turg‘un va radiatsiyaga chidamli termorezistorlar olish texnologiyasini yaratish asosida:
keng harorat oralig‘ida ishlaydigan (-40÷180 ºS) termosezgir datchik uchun «Termodatchik» ixtiroga O‘zbekiston Respublikasi Intellektual Mulk agentligining patenti olingan (UZ IAP 2009 0111 29.11.2013y.). Ishlab chiqilgan termorezistor sanoat asboblari, ilmiy ob’ektlar va turli ho‘jalik qurilmalari hamda sub’ektlarining haroratini nazorat qilish imkonini bergan;
kremniy kristall namunalariga marganes, oltingugurt va nikel krishma atomlarini kiritib, termodatchiklarni olish texnologiyasi «FOTON» ochiq aksiyadorlik jamiyatida nikel kirishma atomlari bilan legirlangan kremniy asosida haroratga sezgirligi yuqori bo‘lgan material olishda qo‘llanilgan (“O‘zeltexsanoat” aksiyadorlik kompaniyasining 2018 yil 25 avgustdagi 02-1877-son ma’lumotnomasi). Ilmiy natijalarning qo‘llanishi sezgirligi yuqori bo‘lgan termodatchiklarni ishlab chiqishga imkon bergan.
