Xushvaqtov Jo‘rabek Hatamovichning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Tabiiy uranli “KVINTA” yig‘ilmasini 2, 4, 6 va 8 GeV energiyali deytronlar oqimi bilan nurlantirishda hosil bo‘lgan ikkilamchi neytronlarning ²³²Th, ¹²⁹I va ¹²⁷I yadrolari bilan o‘zaro ta’sirini o‘rganish», 01.04.08–Atom yadrosi va elementar zarrachalar fizikasi. Tezlashtiruvchi texnika (fizika-matematika fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2018.1.PhD/FM186.
Ilmiy rahbar: Yuldashev Bexzod Sadikovich, fizika-matematika fanlari doktori, professor, akademik.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Yadro fizikasi instituti, Birlashgan yadro tadqiqotlari instituti (Dubna, Rossiya).
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasalar nomi, IK raqami: Yadro fizikasi instituti, Astronomiya instituti, O‘zbekiston Milliy universiteti, DSc.27.06.2017.FM/T.33.01.
Rasmiy opponetlar: Mo‘minov Tolib Musaevich, fizika-matematika fanlari doktori, professor, akademik; Kieviskaya Anna Ivanovna, fizika-matematika fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: «Kurchatov instituti» milliy tadqiqot markazi qoshidagi A.I. Alixanov nomidagi Eksperimental va nazariy fizika instituti (Moskva, Rossiya).
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: tabiiy uranli “KVINTA” yig‘ilmasini Birlashgan yadro tadqiqotlari instituti nuklotronida tezlashtirilgan 2, 4, 6 va 8 GeV energiyali deytronlar oqimi bilan nurlantirishda hosil bo‘lgan ikkilamchi neytronlarning ²³²Th, ¹²⁹I va 1²⁷I yadrolari bilan ta’sirlashuvidagi qoldiq yadrolar uchun reaksiya tezligini aniqlashdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
¹²⁷I(n,xn) ostona reaksiyalaridan foydalanib tez neytronlar oqimini aniqlash usuli ishlab chiqilgan;
ilk bor ¹²⁷I namunalarida ostona (n,xn) reaksiyalaridan foydalanib 10-120 MeV energiya oralig‘idagi neytronlar oqimi aniqlangan;
Monte-Karlo modellashtirishi natijalari bo‘yicha “KVINTA” qurilmasi 298 ta tabiiy uranli silindrlarining har biridagi bo‘linish reaksiyalari miqdori haqida batafsil ma’lumot olingan;
“KVINTA” qurilmasida ¹²⁹I(n,γ) reaksiyasi orqali transmutatsiya qilish imkoniyatini tajribada baholash uchun hosil bo‘lgan ¹³⁰I massasining ¹²⁹I massasiga nisbati aniqlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Tabiiy uranli “KVINTA” yig‘ilmasini 2, 4, 6 va 8 GeV energiyali deytronlar oqimi bilan nurlantirishda hosil bo‘lgan ikkilamchi neytronlarning ²³²Th, ¹²⁹I va ¹²⁷I yadrolari bilan o‘zaro ta’sirini o‘rganish bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida:
ishlab chiqilgan ostona ¹²⁷I(n,xn) reaksiyalaridan foydalanib neytronlar oqimini aniqlash usuli 10 MeVdan 120 MeVgacha energiyali neytronlar oqimini tajribada aniqlash uchun “Energiya va radioaktiv chiqindilar transmutatsiyasi” xalqaro hamkorlik dasturi doirasida (2012-2015) foydalanilgan (Birlashgan yadro tadqiqotlari instituti Yuqori energiyalar fizikasi laboratoriyasining 2019 yil 5 martdagi 100-26/83-son ma’lumotnomasi). Ilmiy natijalarining qo‘llanilishi Monte-Karlo usuli bilan bajarilgan modellashtirish natijalarini tekshirish imkonini bergan;
“KVINTA” yig‘ilmasida o‘lchangan ¹²⁹I(n,γ)130I reaksiyasi tezligi massiv qo‘rg‘oshin nishonini 660 MeV energiyali protonlar oqimi bilan nurlantirish bo‘yicha BYaTI Fazotronida o‘tkazilgan tajribalarda foydalanilgan  (Birlashgan yadro tadqiqotlari instituti Yuqori energiyalar fizikasi laboratoriyasining 2019 yil 5 martdagi 100-26/83-son ma’lumotnomasi). Ilmiy natijalarining qo‘llanilishi ¹²⁹I radionuklidini transmutatsiya qilish imkoniyatini oldindan baholash imkonini  bergan.