Бобаева Адиба Сайдалиевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Боялич – Salsola arbuscula Pall. ўсимлигини Қарнобчўл шароитида маданийлаштиришнинг экологик-биологик хусусиятлари», 03.00.05 – Ботаника (биология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2018.4.PhD/В240.
Илмий раҳбар: Раббимов Абдулло, қишлоқ хўжалиги фанлари номзоди, катта илмий ходим.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қоракўлчилик ва чўл экологияси илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Самарқанд давлат университети,
PhD.03/30.12.2019.B.02.08.
Расмий оппонентлар: Хамдамов Искандар, биология фанлари доктори, профессор; Рахимова Ташханим, биология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Жиззах давлат педагогика институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Қарнобчўлнинг инқирозга учраган яйловларида Salsola arbusсulaнинг адаптив потенциали ва эко-биологик хусусиятларини асослашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор Қарнобчўл тупроқ-иқлим шароитида Salsola arbusсulaнинг ўсиш ва ривожланиш хусусиятлари очиб берилган;
Salsola arbusсulaни маданийлаштириш шароитида илдиз тизимининг шаклланиш босқичлари асосланган;
Salsola arbusсulaнинг суткалик ва мавсумий гуллаш динамикаси аниқланган;
Salsola arbusсulaнинг потенциал, ҳақиқий уруғ маҳсулдорлиги ва маҳсулдорлик коэффициенти аниқланган;
сув режимининг асосий кўрсаткичлари (транспирация жадаллиги, сув миқдори ва сув танқислиги) очиб берилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Salsola arbusсulaнинг Қарнабчўл шароитида ўсимликнинг интродукцияси ва эко-биологик хусусиятлари бўйича олинган илмий натижалар асосида:
Salsola arbusсulaнинг гипсли тупроқ иқлим шароитларига мос етиштириш усуллари Самарқанд вилояти Нуробод туманидаги “Тим-Агрон чорвадори” қоракўлчилик МЧЖда, Самарқанд вилояти Нуробод туманидаги “Сахоба ота-қоракўл-насл” МЧЖнинг инқирозга учраган яйловларида 8 га майдонда жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2019 йил 16 апрелдаги 02/032-251-сон маълумотномаси). Натижада, инқирозга учраган яйловларда янги озуқабоп ўсимлик тури маданийлаштирилиб, Қарнобчўл яйловлари ҳосилдорлигини кескин ошириш имконини берган;
чорва моллари учун ем-хашак заҳираларини бойитишда Қорақалпоғистон Республикаси Хўжайли давлат ўрмон хўжалиги шўрхок ва қумоқ ерларида саксовул ва қандим турлари қаторида Salsola arbusсula ўсимлигини экиш жорий қилинган (Ўрмон хўжалиги давлат қўмитасининг 2019 йил 10 декабрдаги 05/21-4252-сон маълумотномаси). Натижада, ўрмонзорлардан фойдаланиш самарадорлиги ортиб, чорвачиликни ривожлантириш учун ем-хашак ўсимликлари ҳосилдорлигини 16,5 ц/га ошириш имконини берган.