Raximov Baxtiyorjon Ne’matovichning

doktorlik dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

    I. Umumiy ma’lumotlar.

Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i): «Optik tolali aloqa tizimlari asosida mexanik konstruksiya hususiyatlarini nazorat qilish va diagnostikalash usullari», 05.04.02 – Radiotexnika qurilmalari va tizimlari, radionavigatsiya, radioaloqa va televideniya. Mobil`, tolali optik aloqa tizimlari ixtisosligi (texnika fanlari).

Talabgorning ilmiy va ilmiy-pedagogik faoliyat olib borishga layoqati bo‘yicha test sinovidan o‘tgani haqida ma’lumot: /katta ilmiy xodim tadqiqodchi/.

Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: 30.06.2015/B2015.2.T536

Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent axborot texnologiyalari universiteti.

IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasalar nomi, IK raqami: Toshkent axborot texnologiyalari universiteti, O‘zbekiston Milliy universiteti, 16.07.2013.T/FM.29.01.

Ilmiy maslahatchining F.I.Sh., ilmiy darajasi va unvoni: Radjabov Tel`man Dadaevich, fizika-matematika fanlari doktori, professor, akademik.

Rasmiy opponentlarning F.I.Sh., ilmiy darajasi va unvoni: Nazarov Abdulaziz Muminovich, texnika fanlari doktori, professor; Klichev Shavkat Ilxamovich, texnika fanlari doktori; Usmanov Temur Bekmuradovich, fizika-matematika fanlari doktori, professor.

Yetakchi tashkilot: Toshkent temir yo‘l muhandislari instituti.

Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.

    II. Tadqiqotning maqsadi: optik-tolali aloqa liniyalari datchik qurilmalariga asoslangan holda mexanik konstruksiyalar holatini baholashning avtomatlashgan o‘lchov tizimi, monitoring algoritmi va usullarini ishlab chiqishdan iborat.

    III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:

tog‘li va qumli xududlardagi magistral liniyalarning mexanik ta’sirini 0,9-1,2 m xatolikda diagnostikalash va ularni qayta tiklash vaqti 2-3 martaga kamaytirish imkonini beruvchi optoelektron avtomatlashgan qurilma asosida optik-tolali aloqa liniyalariga tashqi ta’sirlar holatini tekshirish va nazorat qilish imkonini beruvchi usullar ishlab chiqilgan;

mexanik konstruksiya elementlarida deformatsiyani, yoriqlarning kelib chiqish joyi, tarqalishi, mexanik zo‘riqishlarni diagnostikalab ro‘yhatdan o‘tkazishni, inshootlarning fizik parametrlarini diagnostikalashni aniqlash va monitoring qilish uchun etti kanalli optoelektron avtomatlashtirilgan o‘lchash tizimi «OSP – 7M» yaratilgan;

qattiq jinsli konstruksiyalarning deformatsiya va buzilishini baholash va nazorat qilishda optik-tola va svetovod orasidagi masofani 0,01 mm gacha sezgirlikda aniqlash  usulini jorish etish uchun avtomatlashtirilgan o‘lchov qurilma ishlab chiqilgan;

optik-tolali optoelektron fotokolorimetriya qurilmasida suyuqlik moddalari  xususiyatlarini nazorat kilish (nazorat qilishdagi optik signal to‘lqin uzunligi 920, 680, 560, 450 nm) uslubi va usuli ishlab chiqilgan;

qattiq materiallarning sirti va ranglari xususiyatlarini o‘lchashda optoparaning uch o‘lchamli X, Y, Z (l₁ = 680 nm, l₂ = 560nm, l₃ = 450 to‘lqin uzunliklarda) parametriga asoslangan yuqori aniqlikdagi optik-tolali optoelektron nazorat qilish qurilmasi va o‘lchash usuli yaratilgan;

suyuqliklarning fizik-ximiyaviy xususiyatlarini yuqori darajadagi aniqlikda baholash uchun optik-tola ko‘p kanalli optoelektron qurilma ishlab chiqilgan.

    IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi:

Optik-tolali aloqa tizimlari asosida mexanik konstruksiya xususiyatlarini nazorat qilish va diagnostikalash usullari «O‘zbektelekom» aksiyadorlik kompaniyasining optik-tolali magistral aloqa liniyalariga joriy qilingan (Axborot texnologiyalarini va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligining  2015 yil 18 iyundagi 02-8/2432-son ma’lumotnomasi). Mexanik konstruksiya elementlarida deformatsiyani, yoriqlarning kelib chiqish joyi, tarqalishi, mexanik zo‘riqishlarni diagnostikalab ro‘yhatdan o‘tkazishni, inshootlarning fizik parametrlarini diagnostikalashni aniqlash va monitoring qilish uchun etti kanalli optoelektron avtomatlashtirilgan o‘lchash tizimi «OSP – 7M» yaratilgan. Taklif etilgan monitoring qilish usuli magistral optik-tolali aloqa liniyalar shikastlanishini 0,9-1,2 metr aniqlik darajasida nazorat qilish, qayta tiklash vaqtini 2-3 marta qisqartirishga erishilib, yillik iqtisodiy samara 70 mln. so‘mni tashkil etgan.