Sayt test rejimida ishlamoqda

Болтаева Барно Исакуловнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри(илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ўзбек тили фразеологик бирликларининг трансформацияси (семантик-прагматик таҳлил)”, 10.00.01–Ўзбек тили (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.1.PhD/Fil14.
Илмий раҳбар: Маматов Абдугафур Эшонқулович, филология фанлари доктори.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Жиззах давлат педагогика институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Самарқанд давлат университети, DSc.27.06.2017.Fil.02.03.
Расмий оппонетлар: Элтазаров Жўлибой Донабоевич, филология фанлари доктори; Хайруллаев Хуршид Зайниевич, филология фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Фарғона давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқот мақсади: фразеологик бирликлар трансформациясининг восита ва усулларини  ўрганиш, янгиланган (модернизация) фразеологик бирликларни семантик-прагматик, лингвокультурологик ўрганиш, луғатларга киритиш ва уларнинг лексикографик аҳамиятини тадқиқ этишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
фразеологик бирликларнинг семантик, грамматик ва функционал трансформацияси семантик-стилистик восита сифатида талқин қилиниб, фразеологик бирликлар структурал таркибининг кенгайтирилиши, узуал ва окказионал трансформацияси  лингвокультурологик  тамойиллар асосида далилланган;
фразеологик бирликларда таркибий киритмаларни ўрганиш ва аниқлаш, шу асосда содда ва мураккаб киритмалар, конвергенция, аллюзия, услубий дистрибуция, сўз бирикмалари ёрдамида маъно(семантика)нинг ривожлантирилиш турлари аниқланган;
фразеологик бирликлар компонент(таркиб)ларининг эллиптик воқеланиши, контаминация, антономик қўлланиш, фразеологик такрор, метафорик қўлланиш каби трансформация жараёни таҳлил этилиб, матндаги функционал-стилистик, коннотатив-баҳо муносабатларининг семантик-прагматик хусусиятлари очиб берилган;
фразеологик бирликларнинг давр эҳтиёжи асосида модернлаштирилиши, шу даврнинг ижтимоий-сиёсий манзарасини тасвирлаши ва фразеологик бирликларни модернлаштириш омиллари асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ўзбек тили фразеологик бирликларининг трансформация асосида шаклланиши жараёнида маънавий-маърифий тизимни такомиллаштириш бўйича белгиланган тадбирлар асосида:
ўзбек тили фразеологик бирликларининг семантик ва грамматик, функционал-стилистик имкониятларини аниқлашга оид назарий хулосалардан ОТ-Ф8-062 рақамли «Тил тараққиётининг деривацион қонуниятлари» (2007–2011) мавзусидаги  фундаментал лойиҳада фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2018 йил 28 декабрдаги 89-03-4495-сон маълумотномаси). Илмий натижалар асосида ўзбек тили фразеологик бирликларининг ўзгариш хусусиятлари ва маъно янгиланишлари очиб берилган;
фразеологик бирликларни семантик-прагматик, семантик-стилистик, лингвокультурологик жиҳатдан таҳлил қилишга оид хулосалардан ЁА-1-06 рақамли «Профессионал таржимонларни тайёрлашда сифат назоратини ташкиллаштиришга компонент ёндашув» (2012–2013) номли  фундаментал лойиҳада фойдаланилган  (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2018 йил 28 декабрдаги 89-03-4495-сон маълумотномаси). Илмий натижалар асосида ўзбек тили фразеологик бирликларнинг трансформацияси асосида бойиши очиб берилган;
фразеологик бирликларнинг давр эҳтиёжи асосида модернлаштирилиши, шу даврнинг ижтимоий-сиёсий манзарасини тасвирлаши ва фразеологик бирликларни модернлаштириш омилларидан “Ўзбекча-русча-инглизча иборалар луғати” яратилган (изоҳли луғат: 978-9943-5117-7). Натижада бу тил таълимида ибораларни ўрганишга хизмат қилган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish