Назаров Шарофиддин Ҳакимовичнинг
докторлик диссертация ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри: «Ўзбекистон минтақалари рақобатдошлигини оширишнинг методологик асосларини такомиллаштириш», 08.00.12 – минтақавий иқтисодиёт (иқтисодиёт фанлари).
Талабгорнинг илмий ва илмий-педагогик фаолият олиб боришга лаёқати бўйича тест синовидан ўтгани ҳақида маълумот: /иқтисод фанлари номзоди/.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: 30.09.2014/В2014.5.I340.
Илмий маслаҳатчининг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Содиқов А.М., иқтисод фанлари доктори.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Прогнозлаштириш ва макроиқтисодий тадқиқотлар институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат иқтисодиёт университети,16.07.2013.I.03.01
Расмий оппонентлар: М. Абдусалямов, иқтисод фанлари доктори, профессор; Б. Рузметов, иқтисод фанлари доктори, профессор; Е.А. Коломак, иқтисод фанлари доктори, профессор (Россия Федерацияси).
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Республикаси иқтисодиёт вазирлиги.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: минтақалар рақобатдошлигини ошириш жараёнларини бошқаришнинг методологик ва методик асосларини такомиллаштириш ва шу асосда Ўзбекистон минтақалари иқтисодий салоҳияти, ижтимоий капитали ва яширин рақобат устунликларидан самарали фойдаланишнинг чора ва механизмларини ишлаб чиқиш.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
минтақаларнинг табиий-иқтисодий салоҳияти, ижтимоий капитали ва яширин рақобат устунликларидан самарали фойдаланишни аниқлаш мақсадида минтақа рақобат салоҳиятини унинг омилли ва натижавий жиҳатларини ҳисобга олган ҳолда баҳолаш методикаси ишлаб чиқилган;
иқтисодий ўсиш, модернизация ва диверсификация даражаси, ишбилармонлик муҳити ҳолати ва иқтисодиётнинг очиқлигини юқори уйғунлашган коэффициентларни автоном баҳолаш ва омилларни тизимли тадқиқ қилиш орқали минтақаларнинг рақобат устунликларини иқтисодий диагностика қилиш бўйича методик ёндашувлар таклиф этилган;
минтақаларнинг имитацион ва инновацион қобилиятидан келиб чиқиб, рақобатдошликнинг устувор омилларини аниқлаш имконини берувчи иқтисодий ривожланиш асимметрияси ва унинг минтақалар рақобатдошлигига таъсирини баҳолаш методикаси ишлаб чиқилган;
турли хил жараёнлар ва ҳолатлар, бошқариладиган ва ўз-ўзини ташкил қилувчи омилларнинг ўзаро алоқадорлигини тадқиқ этишнинг янги концептуал схемаси асосида минтақа рақобатдошлигини ошириш бўйича қисқа, ўрта ва узоқ муддатли вазифаларни амалга оширишнинг тизимли чора-тадбирлари таклиф қилинган;
стратегик бошқариш, мониторинг ва координация қилиш бўйича вазифаларни тизимлаш орқали минтақа рақобатдошлигини ошириш жараёнларини бошқаришнинг ташкилий-функционал схемаси таклиф қилинган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Минтақалар рақобатдошлиги, иқтисодиётни эркинлаштириш ва модернизация қилиш кўламлари, минтақалардаги ишбилармонлик муҳити даражаси ҳамда миллий иқтисодиётнинг ҳудудий мувозанатлигини баҳолаш бўйича тадқиқотнинг методик ва амалий натижаларидан Қорақалпоғистон Республикаси, Тошкент шаҳри ва вилоятларнинг 2012, 2013 ва 2014 йилларда ижтимоий-иқтисодий ривожланиш якунлари бўйича таҳлилий маърузалар тайёрлашда фойдаланилган (Иқтисодиёт вазирлигининг 22.05.2015 йилдаги № ТД-2-1/10-440-сонли маълумотномаси). Таклиф қилинган чора-тадбирлар ва механизмлар минтақаларнинг иқтисодий ўсишида омилларнинг салбий таъсирини камайтириш, рақобатдошликни ошириш салоҳияти, устунликлар ва бу борада мавжуд заҳиралардан самарали фойдаланиш имконини берди.
Минтақаларни ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш стратегиялари ва дастурларини шакллантириш бўйича методик ёндашувлар Андижон, Сурхондарё, Хоразм, Тошкент вилоятлари ва Қорақалпоғистон Республикасини 2030 йилгача ривожлантиришнинг узоқ муддатли стратегияларини, Жомбой ва Муйноқ туманларини ривожлантиришнинг ижтимоий-иқтисодий базасини ишлаб чиқишда қўлланилди (Иқтисодиёт вазирлигининг 22.05.2015 йилдаги № ТД-2-1/10-440-сонли маълумотномаси). Таклиф этилган вазиятни таҳлил қилиш ва ҳудудий стратегик режалаштириш элементлари минтақа ривожланишининг узоқ муддатли чора ва механизмларини ишлаб чиқишда маҳаллий бошқарув органларининг функцияларини такомиллаштириш ва вазифаларини аниқлаштириш, ишлаб чиқаришнинг юқори технологик турлари бўйича лойиҳаларни амалга ошириш имконини берди ҳамда уларнинг иқтисодий ўсишдаги ҳиссаси (Андижон вилояти мисолида) 0,3-0,5 фоизни ташкил қилди.
Прогноз қилиш бўйича эконометрик модел Ўзбекистоннинг 14 та минтақасини 2015-2017 ва 2016-2019 йилларда ҳамда 2030 йилгача иқтисодий ривожлантириш кўрсаткичларининг прогноз сценарийларини тузишда қўлланилди (Иқтисодиёт вазирлигининг 22.05.2015 йилдаги № ТД-2-1/10-440-сонли маълумотномаси). Ушбу жараёнда стохастик ва ўз-ўзини ташкил қилувчи омилларнинг салбий таъсирини камайтириш ҳисобига прогнозлар тузиш сифатини оширишга эришилди. Эндоген омиллар ва аниқланган яширин рақобат устунликларни баҳолаш омилларнинг ялпи унумдорлиги (TFP) ва минтақаларнинг аниқланган нисбий устунликларини (RCA) ифода этувчи параметрлардан фойдаланиш ҳисобига ўрта ва узоқ муддатли прогнозлар сифатини яхшилаш имконини берди.
