Аденбаев Бахтиёр Ембергеновичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Қуйи Амударёнинг гидрологик режими ва сув билан таъминланганлигининг ҳозирги ҳолати», 11.00.03–Қуруқлик гидрологияси. Сув ресурслари. Гидрокимё (география фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.1.DSc/Gr9.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Миллий университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Гидрометеорология илмий-текшириш институти, DSc.27.06.2017.G.47.01.
Расмий оппонентлар: Чембарисов Эльмир Исмаилович, география фанлари доктори, профессор; Рахматуллаев Арзимурад, география фанлари доктори; Рафиков Вахоб Асомович, география фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Ирригация ва сув муаммолари илмий-тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Амударё қуйи оқими гидрологик режимининг ирригация ва сув хўжалиги тадбирлари таъсирида ўзгариш хусусиятларини аниқлаш ва Оролбўйи ҳудудининг сув билан таъминланишининг ҳозирги кундаги ҳамда келажакдаги ҳолатларини баҳолашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Орол денгизи сатҳининг пасайиш тенденцияларини белгиловчи гидрологик жараёнларнинг унга қуйиладиган Амударё ва Сирдарё оқимлари ҳажмларининг камайишига боғлиқлиги статистик баҳоланган;
Амударё сув ресурслари гидрологик кўрсаткичлари миқдорий қийматларининг дарё узунлиги ва вақт бўйича ўзгаришлари шартли табиий гидрологик режимли (1925–1954 йй.) ва дарё оқимига антропоген таъсирлар кучайган (1955–2016 йй.) ҳисоб даврлари учун аниқланган;
Амударё қуйи оқимининг гидрологик режими элементлари – сув сатҳи, сув сарфи, оқим ҳажми шартли табиий ва антропоген режимли шароитлар учун ҳисобланган ва уларнинг миқдорий қийматлари яқин келажакдаги 10-15 йиллик муддат учун баҳоланган;
Қуйи Амударё гидрокимёвий режимининг ўзгаришлари аниқланиб, унинг ҳозирги ҳолати баҳоланган ва келгусидаги ўзгариш тенденциялари прогноз қилинган;
Қуйи Амударё ва Оролбўйи ҳудудларида дарё сувидан иқтисодиётнинг турли тармоқларида фойдаланиш миқёсларининг охирги йиллардаги ҳолати баҳоланган ва унинг самарадорлигини ошириш бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқилган;
иқлим ўзгариши ва истиқболда ер-сув ресурсларидан фойдаланиш миқёсларини ҳисобга олган ҳолда Оролбўйи ҳудудининг келажакдаги сув билан таъминланиш прогнозлари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Қуйи Амударёнинг гидрологик режимини ўрганиш ва унинг сув билан таъминланганлигининг ҳозирги ҳолатини баҳолаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
Орол денгизи сатҳининг пасайиш тенденцияларини белгиловчи гидрологик жараёнларнинг Амударё ва Сирдарё оқимлари ҳажмларининг камайишига боғлиқлигининг статистик баҳолашлари Қорақалпоғистон Республикаси Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш давлат қўмитасида Оролбўйи ҳудудида экологик вазиятнинг ўзгариш хусусиятларини ёритишда жорий этилган (Қорақалпоғистон Республикаси Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш давлат қўмитасининг 2018 йил 13 августдаги  ТХ-01/01-1-1922-сон маълумотномаси). Натижада Оролбўйи ҳудудида экологик вазиятнинг ўзгариш тенденциялари тавсифларини янги илмий маълумотлар билан бойитиш имконини берган;
Қуйи Амударё гидрологик кўрсаткичларининг дарё узунлиги ва вақт бўйича ўзгаришларининг табиий режимли ва дарё оқимига антропоген омиллар таъсири кучайган ҳисоб даврлари учун аниқланган қийматлари Қорақалпоғистон Республикаси Сув хўжалиги вазирлигида гидротехник иншоотлар ва ирригация каналларини эксплуатация қилишда зарур бўлган сув хўжалиги ҳисоблашларида фойдаланиш учун жорий этилган (Қорақалпоғистон Республикаси Сув хўжалиги вазирлигининг 2018 йил 7 августдаги 01/02-3-138-сон маълумотномаси). Натижада ҳудуддаги мавжуд сув иншоотлари ва каналларни эксплуатация қилиш самарадорлигини ошириш имконини берган;
Амударё қуйи оқимининг гидрологик режими элементлари (сув сатҳи, сув сарфи, оқим ҳажми ва бошқалар) турли ҳисоб даврлари ва уларнинг яқин келажакдаги 10–15 йиллик давр учун баҳолашлари Қорақалпағистон Республикаси Сув хўжалиги вазирлигида амалиётга жорий этилган (Қорақалпоғистон Республикаси Сув хўжалиги вазирлигининг 2018 йил 7 августдаги 01/02-3-138-сон маълумотномаси). Натижада республикада сув ресурсларидан самарали фойдаланишнинг яқин 10–15 йилликдаги перспектив режаларига аниқлик киритиш имконини берган;
Амударё гидрокимёвий режими элементларининг баҳоланган ҳозирги қийматлари ва уларнинг келгусидаги ўзгаришлари прогноз қилинган  маълумотлари Қорақалпоғистон Республикаси Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш давлат қўмитасида жорий этилган  (Қорақалпоғистон Республикаси Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш давлат қўмитасининг 2018 йил 13 августдаги ТХ-01/01-1-1922-сон маълумотномаси). Натижада келажакда турли хил мақсадларда фойдаланиладиган сувларнинг сифатини баҳолаш мезонларига аниқлик киритиш имконини берган;  
Оролбўйи ҳудудининг келажакдаги сув билан таъминланишини иқлим ўзгариши ва истиқболда минтақада ер-сув ресурсларидан фойдаланиш миқёсларини ҳисобга олган ҳолда ишлаб чиқилган прогноз натижалари Қорақалпоғистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигида илмий-амалий асос сифатида жорий этилган (Қорақалпоғистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2019 йил 10 майдаги 01/05-1203-сон маълумотномаси). Натижада республика қишлоқ хўжалигида ер-сув ресурсларидан келажакда самарали фойдаланишни ташкил этишга қаратилган режаларга аниқлик киритиш имконини берган.