Туйчиева Иноятхон Ибрагимовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Мактабгача таълим ташкилотларида тайёрлов гуруҳи болаларининг фикрлаш фаоллигини ривожлантириш”, 13.00.08–Мактабгача таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.2.PhD/Ped175.
Илмий раҳбар: Эгамбердиева Турғуной Ахмаджоновна, педагогика фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Педагогика фанлари илмий- тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи: Мактабгача таълим муассасалари раҳбар ва мутахассисларини қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш институти, PhD.29.12.2018.Ped.80.01.
Расмий оппонентлар: Маъмуров Баходир Бахшуллоевич, педагогика фанлари доктори; Джамилова Наргиза Нуритдиновна, педагогика фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Наманган давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: мактабгача таълим ташкилотларида болаларнинг фикрлаш фаоллигини ривожлантириш методикасини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
мактабгача ёшдаги болалар фикрлаш фаоллигини ривожлантиришнинг педагогик-психологик жиҳатлари болаларнинг гендер хусусиятларини (тафаккур тарзи, нутқнинг ривожланганлиги, ҳаракат суръати, идрок этиш имконияти) ҳисобга олган ҳолда фикрлаш суръати, даражаси, йўналганлигини аниқлаштириш асосида такомиллаштирилган;
мактабгача таълим ташкилотларидаги тайёрлов гуруҳларида миллий педагогика элементларини (эртак терапия, тез айтишлар, мақоллар, ўйинлар, халқ қўшиқлари, рақслари, бадиий-амалий санъат, меҳнат) қўллаш орқали тарбияланувчиларнинг мантиқий ва ижодий фикрлашини фаоллаштириш шартлари аниқлаштирилган;
тайёрлов гуруҳи болаларининг фикрлаш фаоллигини баҳолаш мезонлари (репродуктив, продуктив, креатив) мактабгача ёшдаги болаларнинг шахсий сифатлари (муносабат, фаолият ва мулоқот маданияти, маънавий-иродавий, ижобий ҳиссий)ни индивидуал ривожланиш траекторияси билан интеграциясини таъминлаш асосида ишлаб чиқилган;
тайёрлов гуруҳи болаларининг ҳозиржавоблик, мулоқотга киришиш, ўзини ўзи англаш, ўзи ва атрофдагиларга баҳо бера олиш, ўз фаолиятини таҳлил қила олиш қобилиятларини ривожлантириш методикаси рефлексив ва шахсга йўналтирилган таълим технологияларининг ўзаро динамик алоқадорлигини таъминлаш асосида такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Мактабгача таълим жараёнида болаларнинг фикрлаш фаоллигини ривожлантириш юзасидан олиб борилган тадқиқот натижалари асосида:
мактабгача ёшдаги болалар фикрлаш фаоллигини ривожлантиришнинг педагогик-психологик жиҳатлари болаларнинг гендер хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда фикрлаш суръати, даражаси, йўналганлигини аниқлаштиришга доир таклифларидан мактабгача таълимга оид ўқув меъёрий ҳужжатларни ишлаб чиқишда фойдаланилган (Мактабгача таълим вазирлигининг 2019 йил 15 мартдаги 03-01/1-501-сон маълумотномаси). Натижада тарбияланувчиларнинг ёш ва психологик хусусиятларини ҳамда гендер хусусиятларини инобатга олган ҳолда фикрлаш фаоллигини ошириш жараёни самарадорлигини оширишга хизмат қилган;
мактабгача таълим ташкилотларидаги тайёрлов гуруҳларида миллий педагогика элементларини қўллаш, тайёрлов гуруҳи болаларининг фикрлаш фаоллигини баҳолаш мезонларини аниқлаштиришга оид муаллифлик ғояларидан “Педагогик атамалар мазмунини модернизациялаш ва унификациялаш параметрлари” мавзусидаги фундаментал лойиҳа доирасида яратилган “Педагогика” энциклопедиясининг III жилдини тайёрлашда фойдаланилган (Мактабгача таълим вазирлигининг 2019 йил 15 мартдаги 03-01/1-501-сон маълумотномаси). Натижада болаларнинг фикрлаш фаоллигини ривожлантиришга йўналтирилган педагогик жараёнга миллий педагогиканинг элементларини (миллий-маданий қадриятлар – халқ эртаклари, тез айтишлар, мақоллар, ўйинлар, халқ қўшиқлари, рақслари, бадиий-амалий санъат, меҳнат, урф-одатлар, анъаналар) сингдириш асосида мактабгача таълим мазмуни методик жиҳатдан такомиллаштирилган;
тайёрлов гуруҳи болаларининг фикрлаш фаоллигини ривожлантириш методикаси, рефлексив ва шахсга йўналтирилган таълим технологияларининг ўзаро динамик алоқадорлигини таъминлашга доир амалий таклиф ва тавсиялар Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 391-сонли қарорига 1-илова билан тасдиқланган “Умумий типдаги давлат ва нодавлат мактабгача таълим ташкилотлари тўғрисида”ги низом лойиҳасини тайёрлашда фойдаланилган (Мактабгача таълим вазирлигининг 2019 йил 15 мартдаги 03-01/1-501-сон маълумотномаси). Натижада мактабгача таълим ташкилотларида ижодий фаолиятга йўналтирилган таълим-тарбия жараёнини ташкил этиш талабларини белгилашга хизмат қилган.