Ишчанов Жавлонбек Курбанбаевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Хоразм вилояти ерлари мелиоратив ҳолатига табиий-иқлим шароитлар ўзгаришининг таъсири таҳлили ва башорати», 06.01.02–Мелиорация ва суғорма деҳқончилик (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.2.PhD/T1252.
Илмий раҳбар: Хамидов Мухаммадхон Хамидович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти, DSс.27.06.2017.Т.10.02.
Расмий оппонентлар: Мурадов Рустам Анварович, техника фанлари доктори, доцент; Джалилова Гулнора Тулкуновна, биология фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Ирригация ва сув муаммолари илмий-тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: суғориладиган ерларнинг мелиоратив ҳолатига табиий-иқлим шароитларнинг таъсирини ўрганиш ва уларнинг динамикасини башорат қилиш усулларини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
табиий-иқлим шароитлар ўзгаришининг ерларнинг мелиоратив ҳолатига таъсирини таҳлил қилиш усуллари Чизиқли регрессия, Манн Кендалл тренд тест ва Т-тест моделлаштиришни инобатга олган ҳолда такомиллаштирилган;
табиий-иқлим ва антропоген омиллар таъсири асосида шўрланган ерларда қишлоқ хўжалиги экинларининг сувга бўлган талабини ҳисоблаш модели ернинг энергия баланс алгоритмини инобатга олган ҳолда ишлаб чиқилган;
ғўза ҳосилдорлиги башорати экспериментал тадқиқотлар ва MODIS радиометрик маълумотларини ҳисобга олган ҳолда моделлаштирилган;
табиий-иқлим шароитларнинг ўзгарувчанлигини ва антропоген омилларни ҳисобга олган ҳолда мелиоратив ҳолат кўрсаткичларини узоқ муддатли башорат қилиш усуллари такомиллаштирилган;
мелиоратив ҳолатни баҳолашнинг масофадан зондлаш ва геофазовий тамойилларини инобатга олган ҳолда оператив хариталаштириш услуби ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ерларнинг мелиоратив ҳолатига табииий-иқлим шароитлар ўзгаришининг таъсири таҳлили ва башорат қилиш усуллари бўйича олинган натижалар асосида:
табиий-иқлим шароитлар ўзгаришининг ерларнинг мелиоратив ҳолатига таъсирини таҳлил қилиш усуллари Сув хўжалиги вазирлиги тасарруфидаги Хива туман мелиорация бўлимига жорий қилинган (Сув хўжалиги вазирлигининг 2019 йил 17 сентябрдаги 03/25-3579-сон маълумотномаси). Натижада ерларнинг мелиоратив ҳолатига табиий-иқлим шароитлар ўзгаришининг таъсири таҳлили чизиқли регрессион модель орқали юқори боғлиқлиги аниқланган;
қишлоқ хўжалиги экинларининг сувга бўлган талабини ҳисоблаш модели Сув хўжалиги вазирлиги тасарруфидаги Қўшкўпир туман мелиорация бўлими амалиётига жорий этилган (Сув хўжалиги вазирлигининг 2019 йил 17 сентябрдаги 03/25-3579-сон маълумотномаси). Натижада Хоразм вилоятида сунъий йўлдош маълумотлари ёрдамида экинларнинг сувга бўлган талабини аниқлаш имкони яратилган;
ерларнинг мелиоратив ҳолати кўрсаткичларини башорат қилишнинг замонавий усуллари Чапқирғоқ Амударё ирригация тизимлари ҳавза бошқармаси ҳузуридаги Мелиоратив экспедицияга жорий қилинган (Сув хўжалиги вазирлигининг 2019 йил 17 сентябрдаги 03/25-3579-сон маълумотномаси). Натижада ерларнинг мелиоратив ҳолатига қараб олдиндан чора-тадбирлар ишлаб чиқиш имконияти яратилган;
ерларнинг мелиоратив ҳолатини баҳолашда масофадан ўрганувчи оператив хариталаштириш методикаси Сув хўжалиги вазирлиги тасарруфидаги Чапқирғоқ Амударё ирригация тизимлари ҳавза бошқармасига жорий этилган (Сув хўжалиги вазирлигининг 2019 йил 17 сентябрдаги 03/25-3579-сон маълумотномаси). Натижада маълумотларни масофадан туриб тезкор таҳлил қилиб, самарали чора-тадбирлар ишлаб чиқишга эришилган.